Geçen yıl yüz yaşına giren dünyaca tanınmış tarihçimiz Prof. Dr. Halil İnalcık kendisiyle yapılan bir söyleşide akademik araştırmalarını sürdürmekte olduğunu belirtirken, “Neşredilmek üzere bekleyen 6-7 kitap editörlere gönderilmiştir. Benim elimden çıkmıştır. Fakat itiraf etmeliyim ki bu yaştan sonra pek çalışamıyorum” demişti. [1] Yüzüncü yaşgünü kutlamasında; “72 kitabım var, bunların çoğunu 80 yaşımdan sonra yazdım” [2] diyen Prof. Dr. Halil İnalcık bu söyleşiden yaklaşık 1 yıl sonra, 25 Temmuz 2016 günü yaşama gözlerini yumdu. Cambridge Uluslar arası Biyografi Merkezi’nin dünyada sosyal bilimler alanında sayılı 2000 bilim adamı arasında gösterdiği İnalcık’ın ilk kitabı, 1943’te Türk Tarih Kurumu’nca yayınlanan Tanzimat ve Bulgar Meselesi başlıklı doktora teziydi. Osmanlı İmparatorluğu’nun çöküşüne yol açacak olan ekonomik ve siyasi sorunları Bulgaristan özelinde irdeleyen önemli bir çalışmaydı bu.
İnalcık’ın Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluş ve yükseliş dönemiyle ilgili yazıları; ortaya çıkarıp yayımladığı Osmanlı ordusunda Hıristiyan Sipahiler vs. belgeler; o güne dek doğru bellenenlerin pek çoğunun yanlış olduğunu ortaya koyuyordu. İnalcık’a göre Avrupa tarihinde Osmanlı’nın yeri çok önemliydi; Osmanlısız bir Avrupa tarihi yazmak olanaksızdı. Son kitaplarından Rönesans Avrupasına yazdığı önsözde bu savını bir kez daha yinelerken: “15. ve 16. Yüzyıllar Avrupa’sı, Ortadoğu’nun büyük politik-ekonomik gücü Osmanlı’yı hesaba katmadan anlaşılamaz. Aynı zamanda Osmanlı, Fransa ile ittifak sayesinde, politik bakımdan fiilen Avrupa Devletler Sistemi’nin vazgeçilmez aktif bir üyesi olmuştur. Batı’da yazılan tarihlerde, Osmanlıların modern Avrupa’nın siyasi ve ekonomik doğuşundaki derin etkisi, ancak son yıllarda gündeme gelmiştir.” diyordu. Rönesans Avrupası’nın kapağında yer alan 1570’lerde Hollandalılarca üretilmiş hilal biçimindeki madalya modern Avrupa’nın oluşumunda Türk etkisini simgeliyordu. İlginç bir öyküsü vardı bu madalyanın.
O tarihte Hollanda, İspanya’nın bir eyaletiydi. Katolik İspanya çok ağır vergiler koymaya başlayınca, Protestan Hollandalılar, Ağustos 1566’da Orange prensi William önderliğinde İspanya’ya karşı ayaklanmış; Katolik kiliselerini yağmalayıp yakmaya, ikonaları (İsa, Meryem vs. dinsel resimleri, yontuları) parçalamaya başlamışlardı.Katolik İspanya, bu Protestan ayaklanmasını bastırmak üzere Alba Dükü’nün komutasında Hollanda’ya 10.000 asker gönderdi. Alba Dükü, 1567’de isyanı çok kanlı biçimde bastıracak, tutuklanan 9.000 Hollandalı ayaklanmacıdan 1000’i idam edilecekti.
Bunun üzerine ayaklanmacılardan bir bölümü İngiltere’ye kaçarken, kalanlar Orange Prensi William önderliğinde direniş örgütlemeye başlamışlardı. Amaçları İspanyolları Hollanda’dan kovmaktı. Protestan İngiltere, Hollanda’nın Protestan ayaklanmacılarını, Katolik İspanya’ya karşı destekliyordu. William komutasındaki Protestan Hollandalıların Katolik İspanyollara karşı kara çarpışmalarında kazandıkları başarılara, Jonkheer Lodewijk de Boisot komutasında Watergeuzen (Deniz Dilencileri) adı verilen Hollandalı gemicilerin denizde kazandıkları başarılar ekleniyordu.O yıllarda Osmanlı İmparatorluğu da İspanya ile savaşmaktaydı. İnalcık’ın saptamalarına göre: “Uyanık Osmanlı divanı, Hollandalılara mektup göndererek İspanya’da isyancı Müslüman Morisco’larla işbirliği yapmalarını istiyordu.” İspanya Kralı, Hollanda Ayaklanması önderi William’ı, Türklerle ittifak kurmakla suçluyordu. Protestan Hollandalılar, Katolik İspanya’ya karşı Müslüman Türklerle dayanışma içerisinde olduklarını gizlemeyecek; tersine, Türklerle dayanışmadan onur duyduklarını, başlıklarına taktıkları bir madalyayla göstereceklerdi. 1566 sonrası Osmanlı bayrağındaki hilal biçminde üretilen bu madalyanın üzerinde LIVER TVRCX DAN PAVS (Türkçesi: Papacı (Katolik) olacağına Türk ol.) sözcükleri yazılıydı. Protestan papaz Herman Modet, Katolik İspanya’ya karşı 1566’da verdiği vaazlarda bu sloganı kullanmış; vaazları dinleyen Protestan Hollandalılar, Katolik İspanya’ya karşı bu sloganla ayaklanmışlardı. Amiral Boisot komutasındaki Hollandalı denizciler, 1572’de DenBriel’i ele geçirirken ve 1574’te Leiden’i İspanyollardan kurtarmaya giderken şapkalarına Boisot’un Hilali olarak anılan bu madalyayı takmışlardı
Katolik olacağıma Türk olurum diyen Protestan Hollandalılar, 450 yıl önce kimi köy ve kasabalarına Turkeye (Türkiye) adını vermişler. Bunlardan biri, Hollanda Belçika sınırında, Oostburg yolu üzerinde ve günümüzde de Turkeye adını taşıyor. Bu Hollanda köyünde hiç Türk yok. Kendisini gönüllü Türkiye elçisi olarak tanıtan Hollandalı Bayan Monique Sturm, Türk kültürüne ilişkin pek çok simge ve nesnelerle donattığı evinin kapısına Atatürk’ün “Ne Mutlu Türküm Diyene” sözlerini yazıp asmış.Yüzyıllar önce ortak düşman Katolik İspanya’ya karşı Osmanlı-Hollanda dayanışmasına ilişkin bilgiler, unutulmak üzere. Papacı (Katolik) olacağına Türk ol sloganı ve üzerinde bu sloganın yer aldığı madalya, Jan Fruytiers’in 1577’de yayımlanan kitabında [3] yer aldıktan sonra, Protestanlık tarihine ilişkin kitapların pek azında şöyle bir değinilip geçilmiştir.
Protestanlığın ilk yıllarında, Katolik kilisesinin saldırılarına karşı yalnız Hollandalıların değil, diğer Protestanların da Türkleri yardıma çağırdığı; Osmanlı İmparatorluğu’nun da papalığa, Katolik kilisesine karşı, Protestanları desteklediği gerçeği, yerli ya da yabancı tarih kitaplarında yeterince işleniyor mu?
Hayır.
Ülkemize, ulusumuza savaşsız bir gelecek sağlamak için, başka önlemler yanı sıra, Batı’da tırmandırılmakta olan Türk karşıtlığını etkisizleştirmek de gereklidir ki bu da yabancıların Türk karşıtı önyargılarını giderecek tarihsel gerçekleri bulup ortaya koymakla mümkündür. Bu kimi kez 450 yıl önce üretilmiş 3,5 cm. uzunluğunda küçücük bir madalya bile olabilir.
Dipçe:
[1] Odatv, 07.09.2015, “100 Yaşındaki Halil İnalcık: Yayımlanacak daha 6-7 kitabım var”
[2] Hürriyet, Kelebek eki, 12.09.2015, “100 Yaşındaki Bilge Halil İnalcık: Bu sıkıntılı Devir Geçecek”.
[3] Jan Fruytiers, “Corte beschrijuinghe van de strenghe belegheringhe ende wonderbaerlijcke verlossinghe der stadt Leyden in Hollandt”, Ghedruct tot Delft : [s.n.], 1577.
[1] Odatv, 07.09.2015, “100 Yaşındaki Halil İnalcık: Yayımlanacak daha 6-7 kitabım var”
[2] Hürriyet, Kelebek eki, 12.09.2015, “100 Yaşındaki Bilge Halil İnalcık: Bu sıkıntılı Devir Geçecek”.
[3] Jan Fruytiers, “Corte beschrijuinghe van de strenghe belegheringhe ende wonderbaerlijcke verlossinghe der stadt Leyden in Hollandt”, Ghedruct tot Delft : [s.n.], 1577.
Cengiz ÖZAKINCI, “Bütün Dünya”, Ekim 2016
cengizozakinci@butundunya.com.tr
News
Site map
SitemapIndex
RSS Feed