ABDULHAMİT SEVDASI (II)
Abdulhamit sevdalılarına kimi tarihsel gerçekleri sunmaya devam edelim:
93 Savaşı ve sonuçları
Rusya ile savaşın başında, Abdulhamit ataları gibi ordunun başına geçeceğini ve cephede en ön safta yer alacağını söylemekteydi.
Günlük gazeteler hergün Sultan’ın yola çıkacağını yazıyorlardı ama günler geçtiği halde Sultan’ın yeni bir engeli çıkıyor ve sefere çıkış hep erteleniyordu.
Gerçekte, Abdulhamit savaşı kaybedeceği korkusundan çok, İstanbul’dan ayrılması durumunda V. Mahmut’un tahtı ele geçireceğinden korkuyordu. Nitekim, kimi söylentiler Mahmut’un iyileşmekte olduğu yönündeydi.
Savaş sonunda, Osmanlı İmparatorluğu Rusya karşısında ağır bir yenilgi aldı ve Ruslar Doğuda Erzurum’a kadar, Batıda ise İstanbul’a (Ayastefenos-Yeşilköy) kadar geldiler. 3 Mart 1878 tarihinde, Ayastefenos Antlaşması diye anılan bir barış antlaşması imzalandı.
Antlaşmaya göre;
- Sırbistan, Karadağ ve Romanya bağımsızlıklarını kazanacak
- Büyük bir Bulgaristan Prensliği kurulacak
- Bosna-Hersek özerklik kazanacak
- Kars, Ardahan, Artvin, Batum, Doğubeyazıt ve Eleşkirt Rusya’ya verilecek
- Teselya Yunanis’tana bırakılacak
- Girit ve Ermenistan’da da yeni düzenlemeler yapılacak
- Ve Rusya’ya 30 000 Ruble savaş tazminatı ödenecekti.


Ne var ki, Batılı Devletler Rusya’nın bu denli yayılmasını kendileri açısından tehlikeli buldukları için, 13 Temmuz’da Berlin’de uluslararası bir kongre toplayıp ‘Berlin Antlaşması’ adıyla yeni bir antlaşma imzaladılar..
Buna göre; Ayastefenos’a ek olarak
-Bona-Hersek ile Doğu Rumeli ayrıcalıklı vilayet olacak
-Kıbrıs sancağı İngiltere’ye kiralanacak
- Van’ın doğusundaki Kotur yöresi de İran’a verilecekti.
Üç yıl sonra, Fransa, Berlin Antlaşması’nı gerekçe göstererek Tunus Prensliği’ne ayrıca el koyacaktı.
Kanun-u Esasi Engel
Ayastefenos Antlaşması o denli ağırdır ki, kaybedilen toprakların yanısıra ‘Osmanlı Onur’u da zedelenmektedir. Ancak Abdulhamit imzalayacaktır. Çünkü Rusya ile Abdulhamit arasında, ona ‘Taht garantisi’ veren bir ‘Gizli Anlaşma’ yapılmıştır (1).
O nedenle, Abdulhamit Ayastefenos antlaşmasını ‘başarı’ gibi görmekten çekinmeyecektir. Ancak, Meclis ve Kanun-u Esasi’ye göre antlaşma koşulları ‘vatana ihanet’ kapsamında değerlendirilebilecektir.
Böylece Meclis’in kapatılması ve Kanun-u Esasi’nin ‘askıya alınması’ için yeni ve daha zorlu bir gerekçe ile karşı karşıya kalmış olmaktadır ‘Ulu Hakan’.
Kuşkusuz bu da ancak, Rusya’nın bir gizli anlaşma yoluyla, iç ve dış tehditlere karşı, Abdulhamit’e arka çıkmasıyla mümkün olabilecektir. Ve neden Abdulhamit’in Cuma günleri Selamlık geçitlerinde Rus Kadet Okulu marşları çaldırttığına da bir açıklık getirmiş olacaktır (2).
Bürokraside Kıyım
5 Şubat 1877 tarihinde Mithat Paşa’nın Saray’a çağrılarak tutuklanmasıyla başlayan kıyım; Genelkurmay başkanı (Savaş Bakanı) Hüseyin Avni Paşa’nın katledilmesiyle sürecektir.
Sadrazam Mehmet Rüştü Paşa Aydın’a sürülecek, Şeyhülislam Hayrullah Efendi Arabistan’a gönderilecektir.
Mehmet Ali Paşa Arnavutluk’ta öldürülecek, general Kahraman ‘bir üst yerden aldığı emir’le öldürdüğünü söyleyen bir hapishane kaçkını tarafından Zincirli kuyuda vurulacaktır.
Sultan Abdulmecid’in damadı olan Damat Mahmut Paşa, Mithat Paşa ile birlikte Taif’e sürülecektir. 1884 yılında üzerinde Yüce Sultan’a Japon Fildişinden Sanat Eseri (Ivoires Japonais –Objet d’art pour S.M.I. le Sultan) yazan bir paket gelecek, içinden Mithat ve Mahmut Paşa’ların ‘kesik baş’ları çıkacaktır.
Birkaç kez Maliye Bakanı ve Sadrazam olan Sadık Paşa Limni’ye sürülecek, İsviçre’de Istikbal (L’Avenir) gazetesini çıkaran Ali Şefkati’nin mallarına el konularak ömür boyu sürgün’e gönderilecektir (3).
Danıştay üyesi Kemal bey Midilli adasına sürülecektir.
Abdulhamit’in hüküm sürdüğü süre içinde 25 Sadrazam değişecek, günümüz diliyle ortalama her 14 ayda bir hükûmet değişikliği yapılmış olacaktır.
(Sürecek)
Habip Hamza Erdem
(1) Albert Fua, A.g.e, s. 44
(2) Cadet Okulları, Rus Çarlığı’nın, 1653 yılından itibaren, Prusya örneğinden hareketle soyluların çocuklarını askerî okullarda eğitmek üzere kurdukları okullar olup, 1918 yılında Kızıl Ordu’nun kurulmasıyla kapatılmışlardır.
(3) Ali Şefkati, V. Murat’ın yakın arkadaşı olup, Cleanthi Scalieri’yle birlikte, lağım kanallarından ilerleyerek onu zindanda görüp konuşan ve akıl sağlığının yerinde olduğunu saptayan kişilerden biridir.