AVRASYACILIK NEDİR NE DEĞİLDİR (VIII)
ÇİN AVRASYACILIĞI: Yeni İpek Yolu
Çin devlet başkanı Xi Jinping, 2013 yılında Kazakistan’ı ziyareti sırasında Yeni İpek Yolu (Novelle route de soie) ya da Bir Yol bir Kuşak (One Belt One Road) ‘inanılmaz’ projesini ortaya attığı zaman, kimilerine göre zaten ‘inanılmaz boyutlarda’ olduğu için pek üzerinde durulmamıştı.
Kara ve deniz taşımacılığına yönelik kıtalararası yollar Çini Avrupa’ya, Orta-Doğuya, Avrupa’ya ve Afrika’ya bağlayacaktı.
Havaalanları, limanlar, fibr optik örütbağlar, otoyollar, demiryolları, boru hatları, viyadükler, hidro-elektrik santralleri vb.
Öyle ki, dünya gayri safi üretiminin %70’inden fazlasını üreten ekonomiler biribirlerine bağlanacaktı.
Birkaç onyılda tamamlanması düşünülen proje 4 triliyon dolara malolacaktı.
Bunun 40 milyar dolarını Çin özkaynaklarıyla karşılayacak, 100 milyar dolar da yine Çin bankalarından kredi olarak kullanılacaktı.
Katılımcı ülkeler de Altyapı Yatırımları Asya Bankası [Banque asiatique d’investissements pour les infrastructures (AIIB)] ve Yeni Kalkınma Bankası [Nouvelle Banque du développement (ex-banque des BRICS)]’nı kullanabileceklerdi.
Sadece Çin bankaları değil ama Çin Demiryolları Grubu ( Chinese Railway Group), Alman Demiryolları Şirketi (DB Schenker) ve Rus Demiryolları Şirketi (RZD) gibi büyük şirketler de projede yer alacaklardı (Fransız SNCF hariç).
Kuşkusuz salt taşıma ve iletişim değil, daha bir dizi ekonomik, toplumsal ve kültürel boyutları olan ‘proje’nin ayrıntılarına girmeden, gözümüzde canlandırabilmek için aşağıdaki haritaları inceleyelim:


Alttaki haritada ise Çin’in ilişki kurduğu ülkeler gösterilmektedir.
Sözkonusu ülke ekonomilerine ilişkin kimi verilere gelince;







Ülke Kişi başına ulusal gelir ($)
1°Afganistan 665
2°Almanya 46 269
3°Avusturya 50 547
4°Bangladeş 958
5°Birleşik Arap Emirliği 43 049
6°Çin 6 807
7°Etiyopya 505
8°Filipinler 2 765
9°Fransa 42 503
10°Güney Afrika 6 618
11°Hırvatistan 13 608
12°Hindistan 1 499
13°Hollanda 50 793
14°İndonezya 3 475
15°İran 4 763
16°İspanya 29 863
17°İsrail 36 051
18°İsviçre 84 815
19°İtalya 35 926
20°Kamboçya 1 007
21°Katar 93 714
22°Kazakistan 13 610
23°Kırgızistan 1 263
24°Kenya 1 264
25°Malezya 10 538
26°Mısır 3 314
27°Moğolistan 4 056
28°Nepal 694
29°Nijerya 3 006
30°Özbekistan 1 878
31°Pakistan 1 275
32°Rusya 14 612
33°Sırbistan 6 354
34°Sri Lanka 3 280
35°Suudi Arabistan 25 962
36°Tacikistan 1 037
37°Tayland 5 779
38°Türkiye 10 972
39°Türkmenistan 7 987
40°Ukrayna 3 900
41°Umman 21 929
42°Ürdün 5 214
43°Vietnam 1 911
44°Yunanistan 21 956

Böylece Çin’in ‘Yeni İpek Yolu’ bağlamında ya da proje öncesi ikili ilişki kurduğu ülke sayısının, bugün dünya genelindeki ülke saysının % 20’sini geçtiği söylenebilir.
Bir an için, bu ülkeler arasında, ‘adil’ bir sistem kurulduğunu varsayalım.
O zaman, kişi başına 500 $ düşen Etiopya’lılar ile 93 400 $ düşen Katar’lılar arasındaki gelir farkı da azalacak ve bölge ülkelerinin ortalama geliri 16-20 000 $’larda eşitlenecektir.
O arada, etnik ve dinsel çatışmalar ile toplumsal huzursuzlukların da azalacağı ve hatta ortadan kalkacağı öngörülebilir.
Ne var ki, günümüz için tamamen ütopik olan böyle bir ‘proje’nin, ortalama insan niteliği taşıyan insanları heyecanlandırmasına karşın, yine günümüz ‘ideolojik takıntılı’ insanlar ve devlet yöneticileri için, sözde ‘ulusal çıkar’lar adına savaş nedeni bile olabilmektedir.
Nitekim, ABD’nin yeni başkanı Doland Trump’ın Çin’i ‘hedef tahtası’na koymasının gerisinde bu ‘ideolojik takıntı’ yatmaktadır.
Bu ideoloji kapitalizmle yaşıt olan ‘liberal ideoloji’dir.
Kaldı ki, içinden geçmekte olduğumuz ‘yüzyılın bunalımı’, ‘Yeni İpek Yolu’ projesi ya da ‘Çin Avrasyacılığı’ olmasa da ABD emperyalizmi için ‘yıkım’ üretecekti (üretecektir de denilebilir).
Bugün ABD ekonomisini ayakta tutan Çin, Japon ve İran ‘tasarruf’udur.
Çin ve İran’ın, ABD’nin finans başkenti olan Wall Street’te yatan dolarları (o arada kimi ülkelerin petrodolarları)’nı çekmeleri helinde, ABD $’ı, ABD dışında, ‘kese kâğıdı’ olarak kullanılmasının dışında bir değer taşımayacaktır.
Çin’in ‘Yeni Uygarlık Yolu’nu gerçekleştirme yolunda kararlı olması halinde ise, ABD ile ‘çatışmaması’ sözkonusu değildir.
Bu durum, Doland Trump’ın sarı saçları ya da çinlilerin çekik gözleriyle açıklanamayacak bir konu olup, denildiği üzere, ‘somut durumun somut çözümlemesi’nin bir çıkarımıdır.
(Sürecek)
Habip Hamza Erdem