BAKIŞ/GÖRÜŞ/GÖRÜNÜŞ (XXVI)
‘Ulusal’ Ekonomi Politikten ‘Uygarlıklar’ Ekonomi Politiğine
Son dönemlerde Rusya’da bir ‘uygarlıklar ekonomi politiği’ disiplinin kurulmaya başladığını görüyoruz.
Bu disiplin, en azından başlangıçta, Batı’nın ‘piyasa ekonomisi’yle ‘planlı ekonomi’nin evrimini ele almakta.
Daha sonra, özellikle ‘Sovyetler Birliği’ döneminin devamı olan yeni ‘Devletler Birliği’, giderek Avrasyacılık bağlamında ‘Uygarlıklar Birliği’nin ekonomi politiğini kurmaya yönelik çalışmalara dayanmaktadır.
Demek ki yeni bir ‘yönelim’ kendisini dayatmaktadır.
Böylece, son yıllarda, Rus Bilimleri Akademisi, ‘Avrupa Birliği ve Avrasya Ekonomik Topluluğu arasındaki benzerlik ve farklılıklar’ üzerine yayımlar yapmakta bilimsel toplantılar düzenlemektedir.
SY Glazyev’in belirttiği üzere ; « bugüne değin Avrasyacı bütünleşme konusunda sınırlararası engeller gibi sıradan pragmatik sorunlar üzerinde durulmuştu. Oysa yeni bir Dünya Düzeni için Avrasyacılığın bir ‘strateji’ ve bir ‘ideoloji’ geliştirmesi gerekmektedir ».
Yeni Değerler
Y. Yakovets’ye göre (1), gelişen Rus ya da Avrasyacı uygarlığın, Batı Avrupa ve Kuzey Amerika’da geçerli olan ve ‘piyasa’nın dayattığı ‘değer ve modeller’e indirgenmesi için hiçbir neden yoktur.
Bu büyük bir savdır ve ‘ekonomi politiğin nesne ve yöntemi’ konusunda bir ‘Devrim’in hazırlığı olarak görülmelidir.
En azından, dünya genelinde genel kabul gören, ya da ‘ideolojik olarak dayatılan’ ekonomi politikte ‘Değer sorunu’na neşter vurmakla birdir.
Tam da bu nedenle, ekonomide her gün her saniye ‘inen ve kalkan’ ve devlet büyüklerini olduğu kadar sıradan yurttaşları da ‘hop oturtup hop kaldıran’ sorunlara bir çözüm bulunacak demektir.
İnsanlık bunu hakkediyor aslında..
Ne ki, bugüne değin ‘insanlık’ diye dayatılan şeylerin altında başka şeylerin olduğu da sezilmiyor değil.
Her şeyden önce Batılı ekonomistlerin, Avrasya ekonomilerine kendi ‘kavramsal dizgeleri’yle baktıklarının altı çizilmeldir.
Örnek olsun, Daron Acemoğlu ve James Robinson (2) ‘Ulusalar neden kaybediyorlar’ diye sormaktadırlar.
Çünkü; diyorlar, ekonomik ve politik ‘kurumlar’, ekonomik ve politik ‘sistem’e, ya İngiltere ve Amerika gibi ‘içsel’leştirilmiştirler, Çin ve benzeri ülkelerde ise hâla ‘dışsal’ kalıyorlar da ondan.
Birinciler ‘Demokratik’ oluyorlarmış, ikinciler ‘diktatoryal’.
Douglass North ve benzerleri ise yine benzer biçimde, ‘girişi sınırlı modeller’ (d'accès limité) ya da girişi ‘açık modeller’ (d'accès ouvert) üzerinde çalışıyorlarmış
Anımsanacağı üzere bu tip çalışmalar, Weberci, ‘kurumcu-kültüralist’ yaklaşımların türevleri olmanın ötesine geçememektedirler.
Oysa, Jean-Pierre Cling’in haklı olarak belirttiği üzere (3), özellikle Asyatik ekonomileri anlamak için yeni bir ‘kavramsal aygıt’a (appareil conceptuel) gereksinmemiz var.
Böylesine ivedi bir gereksinme var ama, üzerinde çalışan yok denilse yeridir.
Hâlâ kalsik, neo-klasik, kaynezyen, post-keynezyen, ıvır ve zıvır ‘modeller’ içinde kaybolunup gidilmektedir.
Asyatik ekonomiler ise ‘Asya Aslanları’, ‘Asya Kaplanları’ türü gülünç tanımlamalara konu olmaktadır.
Kuşkusuz, madem ekonomi ‘toplum’un yüreğini oluşturmaktadır, ‘Ulusallık’ aşamasında bir ‘Ulusal Ekonomi’den sözedebilmek için, o ‘Ulus’un Devlet’i de dışlanmayacaktır.
Kaldı ki o ulusu ‘Ulus’ olarak tutan organ ‘Devlet’ değil midir?
Sözkonusu tarihsel/toplumsal, kurumsal/kültürel, ideolojik/bilimsel kavram ‘Devlet-Ulus’ değil midir?
‘Devlet domates satmaz’ diyen zekâ yoksunu Devlet yöneticilerinden ise sözetmeye değmez.
Bunlar ‘domates kafalı’dırlar da ondan..
Ne var ki, bu tür kafaların yönetici oldukları Devetlerde ise, Devlet’in ekonomiye doğrudan müdahale etmemesinin yararları da yok değildir.
Çünkü bunlarda ‘Ulus’ anlayışı kıt ve sakattır.
İktidarda oldukları dönemlerde, Devleti yozlaştırıp Ulus’u dağıtırlar.
(Sürecek)
Habip Hamza Erdem
(1) Roumiantsev SY, Yakovets Y’nin L'économie politique des civilisations: le manuel pour le système de formation professionnelle complémentaire. - M: "Economics" 2016 başlıklı çalışmasını, « Problèmes modernes de la méthodologie de l'eurasisme : Examen du manuel "économie politique eurasienne" », Les problèmes de l'économie moderne, N 3 (59) 2016 başlıklı makalesinde özetlemekte.
(2) Why Nations Fail: The Origins of Power, Prosperity, and Poverty, Crown Business, 2012 [Uluslar neden kaybediyorlar: İktidarın, gönencin ve yoksulluğun kökenleri]
(3) Jean-Pierre Cling, Comprendre l'émergence des économies d'Asie, L'Economie politique n° 066 - avril 2015