“Beyler; Yarın Cumhuriyeti İlân Edeceğiz!” (1)

“Seçim yeni yapılmış, Meclis yeni kurulmuş, sonuç Mustafa Kemal’in beklentisine en yakın biçimde alınmıştı. 26 Ekim 1923 akşamı Gazi, kabineyi Çankaya Köşkü’nde toplantıya çağırdı. Bu toplantıda başvekil Fethi Okyar’ın istifası karara bağlandı.

Ertesi sabah haber, gazete manşetlerinde yer alacaktı. 28 Ekim gecesi, Çankaya’daki akşam yemeğine Latife Hanım da katıldı. Son derece heyecanlıydı. İçi içine sığmıyordu. Çünkü o akşam yemeğinin gündemini biliyordu. Sevgili Paşa’sı niyetlerini önce eşine heyecan ve içtenlikle anlatmıştı. Latife Hanım bu sebeple birkaç kez mutfağa inmiş, yemeklerin o akşam yaşanacak olayların şanına yaraşır olmasına özen göstermişti. Mustafa Kemal arkadaşlarına, yemekten sonra anayasanın bazı maddeleri üzerinde çalışacağını bildirmiş, yeni başkan adayı olduğu söylenen İsmet Paşa’yı da bu çalışmaya davet etmişti. İsmet Paşa bu daveti bekliyordu.

Sofrada seçim heyecanı, seçim dedikoduları, yeni seçilenler, bu kez meclise giremeyenler hakkında konuşmalar sürüp giderken, Mustafa Kemal bıçağını eline aldı, doğruldu, derin bir nefes aldıktan sonra hafifçe tabağına vurarak: “Beyler!” dedi. O da heyecanlı, kaşları çatılmış, ama gözlerinde güleç bir ifade ile arkadaşlarına bakıyordu.

Çıt çıkmıyordu şimdi yemek salonunda. “Beyler, yarın Cumhuriyeti ilân edeceğiz!” Tek tek herkesin yüzüne bakarak durumu kontrol ediyordu. Şimdi sofradakiler yıldırım çarpmış gibi kalakalmıştı. Neden sonra, beyinlerinde şok yaratan bu haberi alkışlamak birilerinin aklına geldi ve yemek odası bir anda sanki patladı. Mustafa Kemal uygun bir süre bekledikten sonra açıklamasını sürdürdü: “Türkiye Devleti’nin hükümet şekli Cumhuriyet’tir. Bunu Anayasa’mıza yarınki Meclis toplantısında koyduracağız. Hazırlıklarımızı bir kez daha gözden geçirmemiz lâzım.” Nezihe ARAZ

Rahmetli Nezihe Araz’ın “Anılarla Atatürk” adlı kitabından bir bölümü sizlerle paylaştım.

Okuduğumuz bölümden anlaşıldığına göre; bir çok kişinin tahmin dahi edemeyeceği “Cumhuriyet’in kuruluş” ilanını Mustafa Kemal Paşa; sofrasına davet ettiği kişilerle 28/Ekim/1923 gecesi paylaşmıştır.

Ancak Cumhuriyet fikri Mustafa Kemal’in beyninde, öğrencilik yıllarında yerini bulmuştur. Ancak bu fikir bir fantezi ve ulaşılması zor bir hedef değildir. Ve genç Mustafa Kemal hayatını bu hedefe kilitlemiştir.

Okuyan, düşünen ve geleceğe dair müthiş öngörüleri olan bir fikir ve devlet adamı yetişmektedir. Düşünen, üreten ve düşüncelerini eyleme dönüştüren genç bir Mustafa Kemal vardır karşımızda. Yakın bir gelecekte dünyanın geleceğine mührünü basacak ve tarihi yeniden yazarak, emperyalizmin planını bozacak olan genç komutan için tarih okumak ve okuduğundan sonuçlar çıkarmak alışkanlık haline gelmiştir.

Ziya Gökalp, Tevfik Fikret ve Hürriyet kasidesinin şairi Namık Kemal… Genç Mustafa Kemal’in fikir önderleridir.

20.Yüzyıl; Osmanlı’nın çöküşünün hızlandığı ve hazırlandığı bir dönemdir. Ömrü cephelerde geçen Mustafa Kemal’in tam bağımsızlıkçı ve milliyetçi bakış açısı, Türk milletiyle birlikte kuracağı Cumhuriyet’in milli politikasını belirleyerek, sadece Cumhuriyet’in alt yapısını değil, devrimlerin de yol haritasını oluşturmuştur.

Genç Kolağası (kıdemli yüzbaşı) Mustafa Kemal, 24/Temmuz/1908 ilan edilen 2.Meşrutiyet’i yetersiz görmüş ve “İnkılabı bizzat kendinin tamamlayacağını” açıkça söylemiştir.

“Cumhuriyet ve tam bağımsız Türkiye”; Mustafa Kemal’in yüreğinde ve beyninde şekillenen bir “milli sır”dır.

“Tamamlanacak inkılap” ise dünyanın en büyük demokratik devrimi olan cumhuriyettir.

“Hürriyet ve istiklâl benim karakterimdir. Ben milletimin ve büyük ecdadımın en kıymetli mirasından olan istiklâl aşkı ile yaratılmış bir adamım. Çocukluğumdan bu güne kadar ailevi, hususi ve resmi hayatımın her safhasını yakından tanıyanlarca bu aşkım bilinir. Bence bir millette şerefin, haysiyetin, namusun ve insanlığın yerleşmesi ve yaşaması mutlaka o milletin hürriyet ve istiklâline sahip olmasına bağlıdır. Ben şahsen bu saydığım özelliklere çok ehemmiyet veririm ve bu özelliklerin kendimde varlığını iddia edebilmek için milletimin de aynı özellikleri taşımasını şart ve esas bilirim.”

Mustafa Kemal Paşa’nın bu söylemi dikkatle incelendiğinde “tam istiklal” anlayışının, Atatürk’ün “olmazsa olmazı” olduğu görülmektedir. Ve cumhuriyet; Türk milletinin karakterine, adetlerine, bağımsızlık aşkına en uygun idare şeklidir.

Cumhuriyet akıldır, mantıktır, ilim ve irfandır.“Çağdaş bir Cumhuriyet kurmak demek, milletin insanca yaşamasını bilmesi, yaşamın neye bağlı olduğunu bilmesi demektir.”

Yakup Kadri Karaosmanoğlu; Cumhuriyet fikrinin Mustafa Kemal tarafından ilk defa kuvvetle ortaya atılmasında Fransız Devrimi’nin etkisi olduğunu söylemektedir.

Münir Hayri Egeli, daha 1906’da Atatürk’ün en beğendiği devlet şekli olarak Cumhuriyet’i dile getirdiğini yazmıştır.

Mazhar Müfit Kansu, Mustafa Kemal’in henüz Erzurum Kongresi öncesi 7 Temmuz 1919’u 8 Temmuz’a bağlayan gece,“zamanı gelince hükümetin şeklinin Cumhuriyet olacağını” kendisine not ettirdiğini “Erzurum’dan Ölümüne Kadar Atatürk’le Beraber” eserinde anlatmıştır.

Sivas Kongresi’nden sonra İngiliz Amirali SirRobeck, Lord Curzon’a gönderdiği raporda, Türkiye’deki gelişmelerin bir Cumhuriyet’e doğru yöneldiğini bildirmiştir.

Ayrıca, İngiltere’nin 14-21 Kasım 1919 tarihli İstanbul’daki istihbarat teşkilâtının haftalık raporunda, Anadolu’daki milliyetçilerin Cumhuriyet ilân edilmesi konusunda kararlı oldukları da yazılmıştır.

“Anadolu’daki bütün hareketler Mustafa Kemal Paşa tarafından düzenlenen milli hareketin parçaları olarak düzenlenmektedir… Damat Ferit milliyetçi harekete karşı asker göndermek istiyor… Aldığımız kararlara saygı göstermeyen tek halk Türk halkıdır.” 1919-1920 İNGİLİZ BELGELERİNDEN…

Amasya Bildirgesi’nde yeni devletin kuruluş hedefi ve ihtilalin parolası saptanmıştır. “Ya İstiklâl- Ya Ölüm!”

Erzurum ve Sivas Kongrelerinde; kurulacak yeni devletin biçimi ve temel yapısı bir manifesto olarak kabul edilmesi gereken maddelerinde ilan edilmiştir.

“Kuva-yi Milliye’yi etkili, milli iradeyi hakim kılmak esastır.” Erzurum Kongresi Kararlarının 4.Maddesi ve Sivas Kongresi Kararları…

4. Kuvay-ı Milliye’yi tek kuvvet tanımak ve milli iradeyi hakim kılmak temel esastır.

5. Manda ve himaye kabul olunamaz.

6. Milli iradeyi temsil etmek üzere, Meclis-i Mebusan’ın derhal toplanması mecburidir.

Her iki kongrede de alınan müşterek karar milli iradenin hakim kılınması ve temsil edilmesidir

Ve 23/Nisan/1920… Her şeye rağmen milli irade hakim kılınmıştır.

Devam edecek…

Figen ÖZEN, 25 Ekim 2014

“Beyler; Yarın Cumhuriyet’i İlan Edeceğiz!” (2)

“Milli mücadelemizin bu safhası kapanmıştır; şimdi ikinci safhasını açmamız gerekiyor.” Mustafa Kemal Paşa (18.9.1922-İzmir/ Yakup Kadri- VATAN YOLUNDA- s:176)

“İkinci safha”?

Yeryüzünde ALLAH’ın gölgesi (!) kabul edilen padişahın saltanatına son vermektir.

Kulluktan kurtulup, vatandaşlık bilincine ermektir. Çünkü “Yeni Türk devletinde saltanat millettedir.”

Cumhuriyet Çanakkale’dir. Gelibolu-Akbaş Şehitliği’nde vatan nöbeti tutanlar Cumhuriyet Devrimi’nin temelindeki harçlardır.

Cumhuriyet, Sakarya’dır. Polatlı’dır. Ve hatta Cumhuriyet Meclis kürsüsünden; “Buraya savaşmaya mı yoksa kaçmaya mı geldik?” diye haykıran Diyap Ağa’dır.

Cumhuriyet Kocatepe, Tınaztepe, Duatepe ve Dumlupınar’dır.

Cumhuriyet Yüzbaşı Ağah Bey Şehitliği’dir. 27/Ağustos/1922’de Kurtkaya geçidinde ay-yıldızla kucaklaşan yüz yiğittir.

Cumhuriyet “İstiklâl Yolu”nu döşeyen kadınlardır, “Elif’in Kağnısı”dır.

“Kocabaş yığıldı çamura,
Büyüdü gözleri, büyüdü yürek kadar,
Örtüldü gözleri, örtüldü hep.
Kalır mı Mustafa Kemal’in kağnısı, bacım,
Kocabaşın yerine koştu kendini Elifçik,
Yürüdü düşman üstüne, yüceden yüceden”

Cumhuriyet, cephaneliklerin üzerinde okunan ezan, kılınan namaz ve uzun asker kaputlu beyaz başörtülü Gül Hanım’dır.

“Gül Hanım haykırdı...

Gün batıyordu.

Sesi güzel askerler, topların, cephane sandıklarının ya da taşların üzerine çıkarak ezan okudular. Cephe boyunca tabur tabur akşam namazı kılındı ve zafer için dua edildi.

Sessizce sıcak yemek yenildi.

Uzun asker kaputlu, beyaz başörtülü Gül Hanım Dördüncü Kolordu birliklerini dolaşıyordu:

“...Hiç yakınmadan silahınıza cephane, size ekmek taşıdık. Yüksünmeden siperlerinizi kazdık. Severek yaranızı yıkadık, kırığınızı sardık. Ateş altında suyunuzu yetiştirdik. Yolunuza saçımızı serdik. Şimdi bunca kadının hakkını, erkek olmanın bedelini ödeme vaktidir. Eğer bu sefer kardeşlerinizi kurtarmadan dönerseniz, bilin ki ananız da, bacınız da, yavuklunuz da hakkını helal etmeyecektir...”

Yaşlılar zafere yordu...

23. Tümen’de bir er onbaşısına fısıldadı:

“Alay sabah sancak açacak mı?”

“Öyle duydum.” “Açarsa askere rüzgar yetişemez.”

15. Tümende bir teğmen takımını çevresine toplamıştı.

“Eğer gözümü bir an için olsun geriye çevirirsem, ölümden yılıp da geriye tek bir adım bile atarsam, beni hain bilin. Kanım size helal olsun!”

Askerler köyden gelmiş mektup, sigara tabakası, yavuklu yadigarı çevre, işlemeli çorap gibi değerli eşyalarını bölük emrine teslim ettiler. Sonra birbirleriyle helalleştiler. Dargınlar barıştı.

Toplan boruları vurmaya başlamıştı. Silahları kuşanıp düzene girdiler. Sallanıp da ses çıkaracak ne varsa hepsini sıkılayıp bağladılar.

Takımlar, bölükler, taburlar, alaylar, bataryalar, cephane ve yiyecek kolları, sıhhiyeciler, muharebeciler, istihkamcılar, gündüzden yolları öğrenmiş kılavuzların öncülüğünde, taarruza hazırlık mevkilerine doğru, büyük bir sessizlik içinde yürümeye başladılar.

Kısa bir yürüyüş yapacaklardı.

Üç günlük bir hilal vardı gökyüzünde. İnce kollarıyla bir yıldızı kucaklamıştı. Yaşlılar bunu zafere yordular.”

VE CUMHURİYET “Üç günlük bir hilal vardı gökyüzünde. İnce kollarıyla bir yıldızı kucaklamıştı.” diyenlerin vatana katıldıkları zaferdir.

Onlar “Ya İstiklâl- Ya Ölüm!” dediler.

Cumhuriyet,“Eğer gözümü bir an için olsun geriye çevirirsem, ölümden yılıp da geriye tek bir adım bile atarsam, beni hain bilin. Kanım size helal olsun” diyen 15.Tümen’in genç teğmenidir.

Cumhuriyet; fabrikalardır, eğitimde birliktir, kadının haklarıdır, hukuktur,

Cumhuriyet halkçılıktır, laikliktir, devletçiliktir, milliyetçiliktir ve DEVRİMCİLİKTİR be kardeşim.

Cumhuriyet katledilen aydınlarımız, “Gezi”de can veren yiğitlerimizdir.

Cumhuriyet, belediye otobüsü şoföründen “yumruk yiyen Güneydoğu Gazi’si Yılmaz Yiğit”tir be kardeşim.

Ramazan Gülle, Ramazan Köse ve Yunus Yılmaz… “Bir hilâl uğruna” batan binlerce güneştir be kardeşim.

Cumhuriyet, Bağımsızlık İhtilâli’dir, “Ya İstiklâl-Ya Ölüm!” dür.

Yurttaş olmaktır, ilim ve irfandır, akıl ve mantıktır. En büyük demokratik devrimdir. Bağımsızlık İhtilâli sonuncunda kurulmuş ilk ve son devlettir.

Cumhuriyet, Türk milletidir, Cumhuriyet sensin be kardeşim. Cumhuriyet onurumuz ve namusumuzdur.

Kısacası Cumhuriyet, Mustafa Kemal Atatürk’tür. Senin Mustafa Kemal’leşmendir be kardeşim.

“Temeli büyük Tük milletinin ve onun kahraman evlatlardan meydana gelen büyük ordumuzun vicdanında akıl ve şuurunda kurulmuş olan cumhuriyetimizin ve milletin ruhundan mülhem prensiplerimizin bir vücudun izalesi ile helaldar olabileceği zehabında bulunanlar, çok zayıf dimağlı mutsuzlardır.” ( Reis-i Cumhur Mustafa Kemal Paşa’nın 19.06.1926, Anadolu Ajansına Demeç)

Cumhuriyet'in temeline kanlarıyla harç taşıyan aziz şehitlerimizin ve Mustafa Kemal ATATÜRK’ün önünde saygı ve minnetle eğiliyorum.

Figen ÖZEN, 28 Ekim 2014