DERİN DEVLET’İN SIĞ YORUMLARI

Bir ara Türkiye’de ‘Derin Devlet’ tartıșmaları revaçtaydı.
Büyük olasılıkla Peter Dale Scott’un ‘Yeni Dünya Düzensizliğine Giden Yol’ biçiminde çevrilebilecek kitabının, ilk taslaklarının yayımlandığı yıllar olmalı (1994).
Scott, edebiyattan politik yazılara geçtiği yetmișli yılların bașından itibaren, bugün daha net biçimde kullandığımız ‘Pararlel Yapı’ anlamında ‘Parapolitika’ terimini kullanıyor.
Daha çok Güney Amerika ülkelerinde uygulama alanı bulan ‘derin politika’ (La politique profonde), daha doğrusu görünürdeki politikaların arkasındaki uyușturucu çeteleri ve lobilerin etkisini dillendirmek istiyor.
Görünürdeki ‘yasal’ hükumetlerin arkasındaki ‘yasadıșı güçler’ de denilebilir.
Scott’un bu kitabı 2010 yılında Fransızca’ya çevriliyor.
Çeviren Maxime Chaix.
Daha sonra Maxime Chaix, Peter Dale Scott’un tüm kitaplarını Fransızca’ya çeviriyor ve o arada benzer konularda yazılar yazıp yorumlar da yapmaya çalıșıyor.
En son yazısından, Aydınlık gazetesinden Ali Riza Tașdelen söz etti.
İlginç olan, Derin Devlet’ten sözederken, Scott’un Amerikan Derin Devleti bașlıklı kitabında, ‘Derin Devlet’ teriminin ilk kez Türkiye’de 1996 yılında kullanılmıș olduğunu ileri sürmesi.
Öyle ki, Fransızca metindeki ‘Etat Profond’un Türkçe açılımını da veriyor : (Gizli Devlet ya da Derin Devlet).
Scott, bu terimi, 1993’lerde ‘Derin Politik Sistem’ biçiminde kullanıyor bașlangıçta. Daha sonra ‘derin politika’ (Politique profonde –deep politics) terimini, uygulamaya konulabilecek, bilinçli ya da bilinçsiz, politikalar bütünü olarak tanımlıyor.
Devletlerin A, B,C, D planları vardır anlamında.
Burada, A,B,C,D planlarının bilinçli olanlarının yanısıra, ‘konjonktür’ün getirdiği, o zamana değin hiç düșünülmemiș politika olanakları da ortaya çıkabiliyor.
Kimi yerde, ‘Devlet refleksi’ diye de adlandırılan bir durum çıkıyor ortaya.
Bu ‘Devlet refleksi’nin tarihi de olacak kușkusuz. Ancak, çoğu kez çarpıtılmıș ya da çarpıtılmaya elverișli resmi belge, ‘mavi-kırmızı kitap’lar ya da devlet adamlarının ‘demeç’lerinden olușan bir ‘tarih’i olduğu gibi ; bu ‘yazılmıș’ tarihin dıșında bir de ‘yapılmıș’ tarih var. Buna da ‘derin tarih’ diyor Scott.
Burada ‘komplo kuramları’ ne kadar yer alıyor ya da ‘tarihsel bir yer’i var mı, doğrusu kestirmek zor.
Kaldı ki, ‘komplo kuramları’, daha çok , devletlerin A, B, C, D planları içinde yer alan ‘bilinçli’ yani ‘kurgulanmıș’ planlar olarak değerlendiriliyorlar.
O arada, unutulması zor ‘domuzlar körfezi krizi’ ya da ‘11 Eylül’ türü ‘derin olaylar’ (événements profonds) da var. Bunlar da ‘dünya düzeni’nin gittiği yolun ‘baba tașları’ oluyorlar.
Scott’un bu ‘derin çözümleme araçları’ arasında, bir de ‘halkların derin istenci’ (volonté prévalente des peuples) var. Çok daha önce yazmıș olmasına karșın, ‘Arap Baharı’yla gündeme gelen ve Rousseau’nun ‘halk istenci’ ya da bir ‘millet iradesi’ne ‘gönderme yapan’ bir ‘terim’.
Rousseau’nun ‘genel irade’ diyerek, karar merciinin ‘en son kertesi’ olarak tasarladığı bu ‘kavram’, Scott’ta bir ‘dıș güç’ tarafından uyarılıp harekete geçirilebildiği gibi, istenildiği biçimde yönlendirilebiliyor da.
Bütün bu ‘derin çözümleme’leri götürüp, Türkiye’deki ‘Derin Devlet’e bağlamak, ancak Maxime Chaix ile hocası Scott’un ‘derin zekasıyla’ açıklanabilir.
Orada kalsa iyi. Bu Maxime Chaix, Fransa’nın özellikle de içinde bulunduğumuz ‘genel bunalım’ dönemindeki ‘yalpalamaları’ın sorumlusu olarak CIA’nin Fransız Dıș İstihbarat Servisi (DGSE) içinde yuvalanmıș olmasına bağlıyor.
Hatta DGSE içinde, Amerikan ajanının adını bile veriyor.
Öyle ki ‘Fransız Derin Devleti’ derken, ‘Fransa’yı tırnak içine alarak, Fransızlığının kalmadığına bile hükmediyor.
Bizdeki ‘Hakan Fidan’ gibi biri olmalı.
Sonuç olarak, bizdeki Hakan Fidan, Kemal Derviș, Mehmet Șimșek, Sayın Öcalan, Sezgin Tanrıkulu ve Osman Baydemir gibi bir ‘avuç zıpır’la tüm Orta-Doğunun biçimlendirilip yönlendirebileceği noktasına getirilmiș oluyoruz.
Bu Maxime Chaix ya da hocası Peter Dale Scott’tan çok șey öğrenilebilir mi?
Kușkusuz evet. Kimin, nerede, niçin ve nasılı hakkında bolca bilgi edinebiliriz.
Böylece Mısır’daki Mursi ile Suriyedeki Bağdadi’yi de tanıyabiliriz.
Pekiyi Yunanistan’daki % 62 lik ‘oxi’yi anlayabilir miyiz?
Onun için, bunların ‘derin çözümleme araçları’nı Yunan kıyılarında karaya çıkarmak zorunda kalabiliriz.
Ayaklarını yere bastırmak durumundayız çünkü.
Korkarım, bunların ‘çözümleme araçları’ Yunan kıyılarına vardıklarında, ‘sudan çıkmıș balık’a dönmüș olurlar.
Habip Hamza Erdem
(1) Maxime Chaix, « L’État profond « français » , 3 Temmuz 2015, Comité Valmy
Peter Dale Scott, L’État profond américain : la finance, le pétrole et la guerre perpétuelle (Éditions Demi-Lune, Plogastel-Saint-Germain, 2015)