Aylardır yükselişte olan doların artışı sürüyor. Oysa 24 Haziran'dan sonra dolar düşecek Türkiye, yeni hükümet sistemiyle şaha kalkacaktı. Fakat denilen olmadı. Doların yükselişi durmadı. Bir başka deyişle Türk lirası değer kaybetti. Üstelik sadece dolara karşı değil, diğer tüm ülke paralarına karşı değer yitirdi ve bu durum sürüyor.
Peki neden?
***
Ülkeyi yönetenlere göre bu durum dış güçlerin işleri. Ama işin gerçeği şu: Ekonomisi dışa bağımlı olan Türkiye'de cari açığın sürekli artması, düşmeyen enflasyon, uluslararası kuruluşların not indirimleri TL'de değer kaybı yaratırken dolarda yükselişe sebep oluyor.
Bununla birlikte liradaki değer kaybında, AKP'nin 24 Haziran seçimleri öncesi verdiği ekonomik teşvik ve vaatler için ihtiyaç duyulan paranın, Merkez Bankası tarafından basılmasının da payı büyük elbet. Merkez Bakasının temmuz ayı verileri bu yazıyı yazarken henüz sitede yoktu. Bu yüzden haziran ayını baz alıyorum. O verilere göre ise haziran ayının başında tedavüldeki para 137 milyar TL'yi gösterirken haziran ayı ortasında bu rakam 160 milyar TL'yi görüyor.
***
Yani TCMB haziran ayında 23 milyar TL karşılıksız para basmış. Oysa bir ülkenin Merkez Bankası'nın para basabilmesi için hazinesinde, bastığı para karşılığı kadar altına sahip olması gerekir. Mali bütçe açığı veren Türkiye gibi ülkelerde de karşılıksız olarak basılan her 1 lira enflasyonu yükseltir. Kısaca paranın değeri kalmaz ve alım gücü düşer. Fakat ülkeyi yönetenler döviz kurlarındaki artışa faiz lobisi ve dış güçleri işaret ediyorlar.
***
Her söylemlerinde; "İyi olursa bizden, kötü olursa dış güçlerden," diyorlar. Sanki AKP iktidara gelinceye kadar dış güçler yokmuş gibi. Fakat bu söylemleri mantıkla çelişiyor. Dış güçler istediği zaman senin döviz kurlarına müdahale edip istediği fiyatı belirleyebiliyorsa bağımsız bir ülke değiliz, demek. O zaman çıkıp "Büyük Türkiye, dünyaya yön veren ülke, dünya liderine sahibiz…" söylemleri ile masal okumayın.
Kısaca demek istediğim; ülkemizin başına gelenlerin içinde dış mihrakların rolü olabilir ama döviz kurlarında yükselişin tek faktörü onlar değildir. Sadece etkenlerden bir tanesidir. Zira bakın Rusya ve Çin'in paralarına, onların paraları bizimki kadar yerlerde değil.
***
Her ne kadar ülkeyi yönetenler son 16 yılda sık sık "büyüyoruz" deseler de Türk lirası değer kaybediyor. Hatırlayın 24 Haziran'dan sonra yeni sistemde dolar düşecek demişlerdi. Yeni sistemin ilk kabinesi açıklanırken dolar 4,50 TL idi. O zaman yükselen dolar için devletin başı, "Birileri bu işi tırmandırmaya çalışsa da, bunun düştüğünü göreceksiniz. Bu kadar emin konuşuyorum." dedi ama dolar bu yazıyı yazarken 5,30 TL idi.
***
Eğer katma değer üretemezsek, aldığımız dış borçları betona gömersek, tarımda üretim yerine her şeyi ithal etmeye kalkarsak döviz kurlarındaki yükselişi lafla durduramayız. Keşke durdurabilsek ama olmuyor.
Lafla olsa şimdiye çoktan düşmüş olurdu!

TEBESSÜM

Nasrettin Hoca'nın yakın arkadaşı Hoca'nın yaşını merak eder ve sorar:
- Hocam kaç yaşındasın? Nasrettin Hoca cevap verir:
- 45 yaşındayım. Aradan uzun yıllar geçer arkadaşı yine sorar:
- Hocam kaç yaşına geldin?
- 45 yaşındayım der yine Hoca. Arkadaşı şaşırır ve sorar:
- Hocam bu nasıl olur? Yıllar önce de 45 yaşındayım demiştin.
- Eee erkek adam sözünden döner mi hiç?

HOCA VE KAVUK

Bir gün bir adam, elinde bir mektup, hocayı tutup:
- Hocam zahmet ya sana, şu mektubu bir okusana?
Açar bakar ki Hoca mektup baştan sona Arapça..
Şöyle bir iki evirir çevirir söktüremez. Çaresiz geri verir. Der ki:
- Başkasına okut bunu sen…
Adam şaşırır Hoca'nın okuması yok zanneder:
- Ayıp hoca, ayıp der. Benden utanmıyorsan şundan utan; şu başındaki koca kavuğundan utan!
Hoca, kavuğunu çıkarıp uzatır adama:
- Mademki der, iş kavuktadır; haydi bakalım, giy de şunu; kendin oku bakalım mektubunu.
Levent BULUT