BÜTÇE VE POPÜLİST ZEVZEKLİKLER…

Dr. Noyan UMRUK

Ocak-Eylül 2012 dönemi “Merkezi Yönetim Bütçe Uygulama Sonuçları" belli oldu. Orta Vadeli Program'ın (OVP), 2012 yılı bütçesinde yüzde 4'lük büyüme hızı (zaten geçen yıllara göre zaten oldukça düşük ) , 2007 krizinin üzerinden 5 yıl geçmesine rağmen dünyada yaşanılan bunalım, AB’deki krizin derinleşmesi, Türkiye'nin AB'ye ve başta Suriye olmak üzere alternatif olarak görülen bölge ülkelerine ihracatındaki düşüş, bölgedeki sosyopolitik gelişmelerin tüketim ve yatırımlara yansıması ile şimdilik % 3.2’e yeniden düşürülerek revize edildi.

Çok Övünülen Bütçe Disiplini Bozuluyor…

Geçen yıl ilk 9 ayda 234 milyon lira fazla veren bütçenin, bu yılın ilk 9 aylık döneminde 400 milyon lirası Suriyeli Mülteciler için olmak üzere 14,4 milyar lira açık vereceği öngörülmekte…Bütçe açığında 60 katın üzerinde bir artış var… Çok övünülen bütçe disiplinine ağır bir darbe…

Dışsatımdaki yavaşlama, tüketim ve iç talepteki durgunluk doğal olarak büyüme hızı ve bütçe gelirlerini, özellikle bu gelirlerin %80’ini aşan bölümünü oluşturan vergi gelirlerini düşürüyor. Bütçe gelirleri yılın ilk 9 aylık döneminde, geçen senenin aynı dönemine oranla gelirlerin sadece yüzde 7,2 oranında artmıştır.. Bu, enflasyonun oldukça altında bir vergi gelir artış oranı olmasının yanı sıra, bütçe giderleri ilk 9 ayda, geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 16,8 oranında arttığına göre bir negatif gelir pozisyonudur. Nitekim, 2012 yılı, bütçe açığının 33,5 milyar lirayı bulacağı değerlendiriliyor...

Yaklaşan Seçimler Sürecinde Popülist Zevzeklikler Başlıyor…

Ülke bir seçim labirentine giriyor: 2013 Sonbaharında ya da 2014 başlarında yerel seçimler, yine 2014’de Cumhurbaşkanlığı seçimi, 2015’de genel seçimler…Ucuz popülist zevzeklikler dönemine giriyoruz…
Başladı bile…Sendikalar Yasasının “sendika özgürlüğü güvencesi” başlıklı 25. maddesi, işçilerin sendika üyeliğini güvence altına alıyor; işverenin sendikalı işçiyi işten atması ya da ayrıma tabi tutmasını engelleyen madde, ayrıca işverene bazı yükümlülükler de getiriyordu. İşveren, bu yükümlülükleri yerine getirmezse, işçinin bir yıllık ücret tutarından az olmamak üzere sendikal tazminat ödemesini öngörüyordu. Yasada sezsiz sedasız yapılan değişiklikle '30 ve 30 kişinin altında işçi çalıştıran iş yerlerinde, sendikaya üye oldukları için işten atılan işçilerin, sendikal tazminat davası açması neredeyse imkansız hale getirildi. Böylece, Türkiye'de mevcut işletmelerin yaklaşık olarak yüzde 70'inin, 30 ve 30'un altında işçi çalıştırdığı, zaten kayıt dışı çalıştırmanın çok yaygın olduğu bu kesimde, “ileri demokrasinin” olmazsa olmaz koşulu olan sendikalı olma özgürlüğünün alanı emekçilerin büyük bölümü için iyice daraltılıp, işten çıkarılma kolaylaştırılarak geniş bir işveren grubuna mavi boncuk dağıtılmış oluyor.
Buna karşılık, emekçilere de ucuz bir “kıyak” çekmek gerekiyor, herhalde. Asgari ücretin vergiden muaf tutulması… Mali yükünün 3-3,5 milyar tutacağı söylenen bu muafiyetin, zaten ciddi açıklar veren bir bütçe için, eski rakamların 5-6 misline çıkan Başbakanlığın kullandığı örtülü ödenek kadar olduğu düşünülürse, çok önemli bir mali yük oluşturmayacağı düşünülüyor olmalı… Oysa, tablolarda görüldüğü üzere işverene maliyeti 1143 lira olan bekar, çocuksuz bir işçinin 739 lira olan net asgari ücretinden alınan vergi asgari geçim indirimi düşüldükten sonra(119-66)sadece 53 lira. Asıl kesinti, işçi ve işveren adına yapılan prim kesintisi, işsizlik sigortası kesintisi ile birlikte 350 liraya ulaşıyor.

2012 Yılında(01.07-31.12) İşçiye Ödenecek Net Asgari Ücret Tutarları:
Aylık Brüt Asgari Ücret 940,50
İşçiye Ait Sigorta Primi Kesintisi (%14) 131,67
İşçiye Ait İşsizlik Sigortası Primi Kesintisi (%1) 9,41
İşçinin Asgari Geçim İndirimi Öncesi Ödeyeceği Gelir Vergisi (%15 ) 119,91
Damga Vergisi Kesintisi (‰ 6,6) 6,21
Kesintiler Toplamı 267,20
Asgari Geçim İndirimi Hariç İşçiye Ödenecek Net Ücret 673,30
Asgari Geçim İndirimi (Bekar ve Çocuksuz) 66,49
Asgari Geçim İndirimi Dahil İşçiye Ödenecek Net Ücret 739,79

2012 Yılında(01.07-31.12) Asgari Ücretin İşverene Maliyeti:
Aylık Brüt Asgari Ücret 940,50
Sigorta Primi İşveren Payı % 19.5 183,80
İşsizlik Sigortası İşveren Payı % 2 18,80
İşverene Toplam Maliyeti 1.143,10
KAYNAK: İş ve Sosyal Güvenlik Platformu

Bu meblağın yanında, 53 lira elbette komik kalıyor. Birçok işveren, bu kesintileri ödememek için işçiyi kaçak çalıştırıyor. Kayıt dışı çalışma sömürüsüne maruz işçi sayısı 3 milyona yaklaşıyor. Zaten kendisi matah bir şey olmayan asgari ücretten 53 lira vergi alsanız ne olur almasanız ne olur? Çoğunda devletin de katıldığı bir çok ülkeyle karşılaştırıldığında, Türkiye’de sosyal sigorta prim oranlarının yüksekliği bilindiğine göre bu soruna eğilmeyip, 53 lirayla oynamak ucuz popülizm olmuyor da ne oluyor? Hele, %30-50’leri bulan elektrik, doğal gaz, benzin temel girdilere ve bunların tüketim vergilerine yapılan gelir adaletini iyice bozan zamlarla “kaşıkla verdiğini, kürekle almak” mümkünken…
Diğer bir ucuz popülizm örneği ise, 18 yaşındaki gençlerimizin gözlerinin, seçilme hakkı gevezelikleri ile boyanması. Söz konusu olan, bir meslek sahibi olma, askerlik, iş bulma, öğrenimini tamamlama sorunları ile boğuşarak kişiliğini geliştirip yaşamını düzenleme çabasında olan gençlerimiz… Bu çaba içinde haksızlıkları, eşitsizlikleri görüp protesto ettiklerinde üzerlerine gaz sıkılıp, ağızları kapatılıp dövülen, tutuklanan, yıllarca hapse mahkum edilen gençlerimiz… İçlerinden birkaç biblo seçip liderlerin talimatlarını yerine getirmek üzere meclise oturtsanız ne olur, oturtmasanız ne olur?
Durun bakalım, daha ne gibi ucuz, popülist zevzeklikler göreceğiz …