NE YAPMALI (II) ?

“HERKESE ADALET”… :twisted:

Dr. Noyan UMRUK

Tarihsel süreç içerisinde, özellikle, son 10 yılda, adalet mülkün temeli olmaktan çıkarılmış, “mülkiyet”in temeli haline getirilmiştir. Diğer bir deyişle, adalet “memleket”in, herkesin adaleti olmak yerine, tamamen siyasi mülkiyete sahip olanların aracı haline dönüştürülmüştür. Bir gecede çıkarılan bir yasa ile bir sanığın yargının önünden alınması, yabancı bir ülke yargısının açıkça soruşturulması gereğini ifade ettikleri bir kovuşturmayı yürütenlerin sanık durumuna düşürüldüğü bir ülkede “Herkese Adalet” den nasıl söz açabilirsiniz ki?

YARGIYA GÜVENSİZLİK %70…

İşte, tam bu nedenle, “Ne yapmalı” sorunsalında en yakıcı sorun ülkenin adalet sisteminin içine düşürüldüğü konumdur. Tuz kokuşturulmuştur. Yanlı, yansız tüm kamuoyu araştırmaları, örneğin GENAR’ın Nisan 2012 araştırması yargıya güvensizliğin % 70’lere ulaştığını ortaya koyuyor.

O halde, bu bağlamda ne yapmalı? Ben bir hukuk uzmanı değilim. Ama, son yılların koşulları, herkesi hukukçu yaptı maaşallah…Bu durumun olumlu yanları da var, olumsuz yanları da kuşkusuz…

Herşeyde bir hayır vardır denilip, yapılması gerekenler şöyle sıralanabilir:

BEŞ MADDE…

*”Herkese Adalet” için yapılacak ilk iş, hiç tartışmasız Özel Yetkili Mahkemelerin (1) tamamen kaldırılması, en temel hukuk ilkesine, “doğal yargıç” ilkesine(2) dönülmesidir.

*”Herkese Adalet” için Adalet Bakanı ve Müsteşarı YHSK’ dan çıkarılmalı, yargıç ve savcıların tüm özlük hakları, atama, yükselme ve denetim işlemleri, kendileri ve barolar , üniversitelerin hukuk fakülteleri vb. ilgili kurum temsilcilerince (üye ve öğrenci sayısına göre) seçilecek YHSK’ca yapılmalıdır.

*”Herkese Adalet” için tutukluluk somut nedenlere dayandırılmalı, süreleri kısaltılmalı, özellikle yaş, sağlık vb. kriterler somutlaştırılarak alternatif tutukluluk yöntemleri uygulaması zorunlu hale getirilmeli, yargı süreci hızlandırılmalıdır.

*Herkese Adalet” için, taammüden(4) cinayet, çocuklara karşı işlenmiş suçlar, kadına şiddet, talimat vererek ya da bizzat silah kullanarak terör suçu işleyenler dışında ceza infaz sistemi, suçluyu “topluma kazandırıcı” yönde geliştirilmeli, üretime yönelik yarı açık cezaevlerine ağırlık verilmeli, denetimli bir “iyi hal” uygulaması ile özgürlüğe kavuşma umudu canlı tutulmalıdır.

*”Herkese Adalet” için, yasa değişikliğinden önce olduğu gibi, yargıçların “ciddi adli hatalarından kişisel olarak sorumlu olmaları” esası getirilmelidir

Bu 5 madde, zaten bilinen şeylerdir denilebilir. Ama, herhalde “çökmüş bir adalet sistemi” nin yeniden inşaı için geniş kitlelerden onay alabilecek bir program taslağıdır.

(1) 2005’de yürürlüğe giren 5271 sayılı CMK’nun beşinci kitabın başlığı “Özel Yargılama Usulleri”; aynı kitabın 250, 252. maddelerin yer aldığı dördüncü bölümünün başlığı ise “Bazı Suçlara İlişkin Muhakeme”. Ancak kanunun yürürlüğe girmesinden (2005) önce işlendiği iddia edilen suçlarla ilgili davaların, bu tür bir yargılama usulüne tabi tutulması, ayrıca, bu muhakeme usulü 2012 yılında ilga edilmesine rağmen, çift başlı bir yargı sistemi yaratılarak, “sanık lehine olan yeni yasal düzenlemelerin uygulanması” temel hukuk ilkesine de ters düşülerek, devam etmekte olan davalar için özel muhakeme usulünün sürdürülmesi herhalde ciddi bir hukuk ihlali sorunu oluşturmaktadır.

(2)Tabiî mahkeme (olağan mahkeme), olaydan önce kurulmuş ve somut olay ile kuruluş bakımından ilgisi olmayan mahkeme demektir. Bu mahkemenin hakimine de “tabiî hâkim” denir. Bu ilke yargılanacak kişilere büyük bir güvence sağlar. Çünkü mahkemeler, sırf “onlar” için kurulmamış, “onları” hakimler sırf “onlar” için atanmamıştır.Yine bu ilke yürütme ve hatta yasama organının yargılama faaliyetine müdahalesini de önlemeye yarar. (Özbudun, Türk Anayasa Hukuku, s.94-95; Kunter, Ceza Muhakemesi Hukuku,s.129-131, 310-311.)

(3)Batı ülkelerindeki tutukluluk süreleri:
- İngiltere:Sanık ilke olarak 48 saate kadar ya da en geç 4 gün içinde hakim önüne çıkarılmak zorunda. (Terör suçlarında ise bu süre 28 güne kadar çıkabiliyor.)Tutukluluk hali, sanık, hakim önüne çıktıktan sonra Sulh Ceza mahkemelerine benzer mahkemelerde 56-70 gün, Asliye Ceza ve Ağır Ceza Mahkemeleri’ne benzer mahkemelerde ise 112 gün sürdürülebiliyor. Yargılamalar 2-3 hafta içinde sonuçlandırılıyor.
- Fransa: Tutukluluk süresi ilke olarak en uzun bir yıl olarak belirlenmiş…
- Almanya: Kesin olarak süre belirtilmemiş olmakla birlikte prensip olarak sanığın bir yılı aşkın bir süre tutuklu kalmamasına özen gösteriliyor.
- İspanya: Tutuklu yargılama süresi 3 aydan 2 yıla kadar değişiyor (Saygı ÖZTÜRK, İlk Kurşun G.,13 Ocak 2012)

(4)Planlayarak
Aydınlık G.,18.11.2012