Faiz Lobisi Kim?

Bu hafta içinde gerçekleşen olaylar ve açıklamalar dikkat çekici;

1- Sayın Başbakan “faiz lobisine karşı gerekli köşeli sert çıkışları yapacağız” diyerek kim olduğu belli olmayan birilerine meydan okudu.
2- Merkez Bankası açıklama öncesindeki iki haftada gecelik faizleri artırdı, Başbakanın açıklaması sonrası düşürdü.
3- 3. Boğaz Köprüsünün yaklaşık 6 milyar dolarlık ihalesine teklif veren yerli veya yabancı firma çıkmadı. Üç ay önce de enerji dağıtım ihaleleri için yerli veya yabancı sermaye bulunamamıştı.
4- Değerlendirme kuruluşları ve yabancı basın bu hafta üst üste Türk ekonomisinde tehlikenin büyüdüğünü, döviz girişindeki yavaşlamanın, dolar fiyatlarını yükselteceğini ve 200 milyar dolar dış borcu olan özel sektörün zor durumlara düşebileceği uyarısını yaptı.
5- MB Başkanı 2012’de TL’nin doları yeneceğini iddia etti (Herhalde TL değerlenecek demek istedi !?).

2002’den beri faiz lobisi için çalışıyor!

Başbakanın açıklaması birçok yönden kafa karıştırıcı oldu. Zira 2001 Şubat krizi sonrası hazırlanan ve AKP iktidarının da kesintisiz uyguladığı ekonomik model gereği Türkiye zaten dışarıdan döviz girişine bağlı bir ekonomi. Dışarıdan para girdikçe büyüyoruz, ekonomik sistemimiz yapısal hasta olduğu için büyüdükçe dış ticaret açığımız artıyor ve döviz girişine daha çok bağımlı oluyoruz. Bu sebeple 2002 yılından beri biz zaten faiz lobisini memnun etmek için çalışıyoruz. Onlara yüksek faiz sunuyoruz ki ülkemize gelsinler ve hep gelmeye devam etsinler. Dışarıdan ülkeye döviz girdikçe, döviz bollaştıkça Türk Lirası değerli kalıyor. Bakın, 2004 yılı başında 1 dolar 1,37 TL ediyormuş. 2010 yılı başında 1 dolar 1,47 TL eder olmuş. Yani aradan 6 yıl geçmiş, Türkiye bu arada yüzde 100’ün üstünde enflasyon yaşamış, ama doların değeri sadece 10 kuruş artmış. Yabancı bir fon;

1- Dolarlarını getirip 1,37’den Türk Lirasına döndürmüş.
2- Bu parayı gidip devlet kâğıdına yatırmış ve bir yılda yaklaşık yüzde 13 faiz almış.
3- Parası bir yılda Türk Lirası olarak yüzde 13 büyüyen yabancı fon bu parayla sene sonunda gidip tekrar dolar almış. Dolar halen 1,37 Türk Lirası ettiği için net faiz geliri kadar para kazanmış.
4- Bu kazanca da yabancı fon oldukları için hiç vergi ödememişler. Biz yıllardır işte bu mekanizmayla ülkeye döviz girişini sağlıyoruz. Döviz girişiyle büyüyoruz, dış ticaret açığımızı kapatıyoruz. Yani hem faiz lobisini, hem de yabancı üreticileri memnun ediyoruz. Peki, Sayın Başbakan kendisine iktidarı sağlayan sistemin özüne neden kızıyor?

Ekonomi mi, ‘kapan’ mı?

Ancak Türkiye’nin gittikçe artan dış yükümlülükleri, milli gelirin yüzde 10’una yaklaşan cari açığı “faiz lobisini” rahatsız etmişe benziyor. Bunun sinyalleri dış borcun vade yapısından zaten alınıyordu. 2009 başında 47 milyar dolar olan kısa vadeli dış borç, 2011 yılının Eylül sonu itibariyle 89 milyar dolara yükseldi. Toplam dış borç içinde kısa vadeli borçların oranı aynı yıllar için yüzde 17’den yüzde 29’a çıktı. Bunun üstüne bir de uluslararası finans sisteminin sermaye ihtiyacı ve AB’de oluşan riskler eklenince, ülkemize giren döviz 2011 yılının ikinci yarısından itibaren yavaşladı, ekim ayında net çıkış oldu. Kasımda da yavaşlama devam ediyor. Aralık verileri henüz elimizde yok.

Türkiye’nin 2012 yılında vadesi gelen dış borç ödemesi ise 137 milyar dolar. Bu kadar yüksek dış borç ödemesi bir rekor. Önümüzdeki 12 ayda bu kadar para bulup borçlu olduğumuz yabancı bankalara, fonlara her kimse onlara bu parayı ödeyeceğiz. Ayrıca 2012 yılında oluşacak cari açığı da finanse etmemiz gerekiyor. Merkez Bankası bu sebeple faizleri arttırıyor, aynı anda yabancı fonlara da; “bize sıcak para getirin, bir sene sonunda hem faiz kazancı yaşarsın, hem de dolar sene sonunda daha düşük fiyat olur, üstüne bir de kur kazancı alırsın“ mesajı veriyor. Faiz lobisi ikna olur mu, kısa vadede göreceğiz. Ama şimdilik yabancı fonlar boğaz köprüsü, elektrik dağıtım ihaleleri gibi büyük projelere girmiyor.

Konu yukarıda değindiğim ekonomik gerekçeler mi, yoksa Sayın Başbakan kendisine hazırlanan bir kapan gördü, gözdağı mı veriyor?

---

Bartu SORAL, 15 Ocak 2012
bartu@bartusoral.com.tr