FRANSA’DA BAŞKANLIK (VI)
Üçüncü Cumhuriyet
2 Eylül 1870 günü III. Napolyon Almanlar tarafından yakalanacak ve Almanlar Versailles Şatosu’nda kurulan ‘Alman Birliği’ni kutlayacaklardır.
III. Napolyon’un görevden alınması ise 1 Mart 1871 günü ancak yapılabilecektir.
Geriye dönüp bakıldiğında, Fransa’nın ‘Büyük Devrim’den buyana iki Cumhuriyet, üç Meşrutî Monarşi ve iki İmparatorluk olmak üzere, yedi rejim değişikliği yaşadığı görülecektir.
Tam da bu nedenle, 1875 yılında yapılan ‘Anayasa Değişikliği’yle Cumhurbaşkanına sadece ‘Temsilî’ bir görev verilecektir.
Ancak, geçerken belirtmekte yarar vardır; Fransa’da yapılan kimi yasalar, rejim değişikliğiyle yürürlükten kalkan ‘yasa’ gibi değerlendirilmemektedir.
Nitekim 1881 yılında çıkarılan ‘Basın özgürlüğü yasası’ günümüzde bile başvurulan bir yasa olup, örneğin Ermeni Soykırımıyla ilgili yasal düzenlemeyi bile, Anayasa Konseyi 2017 yılında sözkonusu yasaya dayanarak ‘iptal’ etmiştir.
1940 yılında, yine Almanların Fransayı işgal ettikleri dönemde, parlamento Mareşal Pétain’e tam yetkili ‘Devlet Başkanı’ ünvanı vererek III. Cumhuriyet’e de son vermiş olacaktır.
70 yıllık Üçüncü Cumhuriyet döneminde 14 Başkan görev yapmıştır.
Kısa öykülerini anımsamak üzere aşağıdaki şemaya bakılabilir.

Adolphe Thiers
(1797 -1877) 31 Ağustos
1871
24 Mayıs
1873
Parlamentoda monarşistlerin çoğunluğu elde etmesi üzerine istifa etmiştir
Mac Mahon
(1808 –1893) 24 Mayıs
1873
30 Ocak
1879
Mareşal, 1877 seçmlerinde Cumhuriyetçilerin kazanması üzerine Meclis’i feshederek istifa etmiştir
Jules Grévy
(1807 –1891) 30 Ocak 1879
30 Ocak1885
Süresini tamamlayan tek Başkandır ve o nedenle ikinci kez seçilmiştir
30 Ocak
1885
2 Aralık
1887

Sadi Carnot
(1837 –1894) 3 Aralık
1887
25 Haziran
1894
Görev süresinin bitimine aylar kala intihar etmiştir
Jean Casimir-Perier
(1847 -1907) 27 Haziran
1894
16 Ocak
1895
6 aylık bir görevin ardından istifa etmiştir
Félix Faure
(1841 -1899) 17Ocak
1895
16 Şubat
1899
Elize Sarayında ölmüştür
Émile Loubet
(1838 -1929) 18 Şubat
1899
18 Şubat
1906
Senato başkanlığından gelmiştir ve
döneminde Din ve Devlet işleri ayrılmıştır
Armand Fallières
(1841- 1931) 18 Şubat
1906
18 Şubat
1913
Birinci Dünya Savaşına giderken üçlü ittifak yanlısıdır
Raymond Poincaré
(1860 -1934) 18 Şubat
1913
18 Şubat
1920
1922- 1924 ve1926 -1929 yılları arasında yeniden Konsey Başkanlığı yapmıştır
Paul Deschanel
(1855- 1922) 18 Şubat
1920
21 Eylül
1920
Sağlık sorunları yüzünden yedi ay görev yapabilmiştir
Alexandre Millerand
(1859 -1943) 23 Eylül
1920
11 Haziran
1924
1924 yılında Sol Birliğin milletvekili seçimlerini kazanması üzerine istifa etmiştir
Gaston Doumergue
(1863 -1937) 13 Haziran
1924
13 Haziran
1931
İlk protestan Başkandır
Paul Doumer
(1857-1932) 13 Haziran
1931
7 Mayıs
1932
Bir meczup tarafından öldürülmüştür
Albert Lebrun
(1871 -1950) 10 Mayıs
1932
10 Mayıs
1939
İkinci kez seçilebilen bir Başkandır
10 mayıs
1939
11 Temmuz
1940


Ne var ki, Fransa’da Üçüncü Cumhuriyet döneminde, Cumhurbaşkanı halk tarafından seçilmeyip Millet Meclisi (Assemblée Nationale) tarafından seçilmekte ve 1873 yılında Mac Mahon’dan başlamak üzere, Cumhurbaşkanlarının ‘tarafsız’ (impersonnalité) olacakları yasaya bağlanmış bulunmaktadır.
Yönetim mekanizması ise aşağıda gösterilen biçimde işlemektedir.

(Sürecek)
Habip Hamza Erdem