Hupe ve Ziya

ABD'nin Ankara Büyükelçisi Hupe'nin başı, bugünlerde büyük bir dertte... Dert dediğimiz, Pakistan'ın kaytan bıyıklı, yakışıklı Devlet Başkanı Ziya Ül Hak'ın önümüzdeki ay Ankara'ya yapacağı ziyarettir.

ABD'nin Ankara Büyükelçisi Hupe'nin Amerikan dostu Ziya Ül Hak'ın Ankara'ya yapacağı ziyaret nedeniyle başı niye derde girsin?

ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Micheal Armacost ile Hupe'nin geçen Temmuz ayında büyükelçilikte kapanıp saatlerce bu konu üzerinde kafa yorduklarını bilmeyen yok artık...

Arada şifreler, telefonlar, teleksler de çalıştı durdu.

Neydi konu?

Konu; Pakistan'daki Khan Araştırma Laboratuvarı ile ilgiliydi. Bir Türk firması, bu laboratuvara elektronik aygıtlar satıyordu. ABD, Pakistan'ın nükleer araştırmalar yapmasına karşıydı.

ABD'nin bu endişesi Ziya Ül Hak'a birkaç kez, lisan-ı münasip ile bildirilmişti, ama Ziya Nuh diyor, peygamber demiyordu.

Ne yapsın koskoca Amerika?

Nükleer araştırma laboratuvarma bir Türk firması inverter adıyla bilinen bir araç satıyordu. Türk hükümeti bu aracın satışını yasaklasa iş biterdi.

İlk aşamada bu sağlandı.

Sağlanmasına sağlandı, ama Türk firması işin kolayını bulmuştu. Firma, inverterlerin yapımında kullanılan parçaları teker teker Pakistan'a satıyor; inverter satış yasağından da kurtuluyordu.

Oron-core-inductors, imput transformers ve Power inductors adlı parçalar, Pakistan'da birleştiriliyor ve inverter denilen araç yine kullanılıyordu.

Herhalde devreye CIA girdi ki, bir süre sonra Türk firmasının parçala-sat formülü anlaşıldı.

İnverter denilen araç, uranyum zenginleştirme amacıyla kullanıldığı için ABD'nin hedefi, bu aracın Türk firması tarafından satışını engellemek...

Pakistan'daki nükleer santrala, inverter dışsatımını yapan firmanın adı da Eti Elektronik A.Ş....

ABD, Türk hükümetine yeniden başvurarak, inverter dışsatım yasağı bu aracın parçalarını da kapsar» görüşünü bildirmiş...

ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Armacost'un, Hupe'den bütün isteği bu...

Telefonlar bunun için, teleksler bunun için, raporlar hep bunun için...

Ne yapsın zavallı Hupe?

Türkiye'de liberal bir düzeni savunmuyorlar mıydı? Pakistan'da da böyle bir düzenin İslamcısından yana olmamışlar mıydı? Şimdi nasıl kalkıp, Firmalarınıza dışsatım yasağı koyun diyeceklerdi?

Türk firmaları üzerindeki tekstil ambargosu değildi ki bu...

Üstelik, Türkiye ve Pakistan iki dost ülkeydi. Cumhurbaşkanı Evren ile Pakistan Devlet Başkanı Ziya Ül Hak, birbirlerini çok severlerdi. Sayın Evren, belki bu yüzden özel kalem müdürünü Pakistan'a büyükelçi olarak göndermişti.

Şimdi Ziya gelecek, Cumhurbaşkanı Evren'den inverter yasağının kaldırılmasını isteyecekti. O zaman Hupe ne Yapacaktı?

Ben şimdi bütün gazetelerin dış politika muhabirlerine bir küçük kopya vereyim Türkiye ile ABD arasındaki en önemli sorun nedir? ABD yardımı mı? Çevik Kuvvet mi? Kıbrıs sorunu mu? Ermeni terörü mü? Ege uyuşmazlığı mı?

Hayır, hayır. Bugünlerde ABD-Türk ilişkilerindeki en önemli konu budur.

Türk firmaları Pakistan'daki nükleer araştırma laboratuvarına inverter satabilirler mi, satamazlar mı?

Hupe, yakın dostlarına bu konu için ABD-Türk ilişkilerinde en yüksek önceliğe sahip konu demiyor mu? Dışişleri Bakan Yardımcısı Armacost da geçen Temmuz ziyaretine Ankara'daki yetkililere aynı sözcüklerle baskı yapmayı denemedi mi?

Denedi... Hem de nasıl!

Amerika bu... Kızar ve Ziya'yı pat diye deviriverir... Pakistan Silâhlı Kuvvetleri'nde bir başka General Ziya bulmak güç mü?

Hiç efendim...

Uğur MUMCU - Cumhuriyet, 22 Eylül 1987