Irak sınırını kaydıralım mı?
Bakanın önerisini uzmanlar değerlendirdi.
Devlet Bakanı Hayati Yazıcı, dün Hakkâri’de bir grup gazeteciye terör olaylarını değerlendirirken, daha önce 90’larda Turgut Özal zamanında tartışılan bir konuyu tekrar gündeme getirdi.
Bakan Yazıcı, terör olaylarına karşı alınacak önlemlerden birinin “sınırın kaydırılması” olduğunu söyledi: “Sınır güvenliği ve sınırın yerinin bazı bölgelerde kaydırılması konuşulabilecek, tartışılabilecek bir şey.”
Irak sınırının değiştirilmesi terörü önlemek için faydalı olur mu? Sınır içeri mi kaydırılsın, dışarı mı? Uluslararası hukuk bu konuda ne diyor? Daha önce benzer bir uygulama oldu mu? Bu anlaşmayı kiminle yapmak gerekiyor?..
İşte uzmanların verdiği cevaplar.
DEVLETLER HUKUKU PROFESÖRÜ YAŞAR GÜRBÜZ
“Irak merkezi hükümetiyle anlaşılırsa olur”
Bu tartışma Özal zamanında da gündeme gelmiş, konuşulmuştu. Burada Irak’tan bir kısım toprağın ülkemize katılması, yüzölçümün büyümesi sözkonusu. Buna devletler rıza göstermez. İkna ederlerse mesele yok. Özal döneminde gündeme getirildi, “sınır bugün bulunduğu noktada kontrol edilemiyor, daha aşağı kaydırmak lâzım ki, bu teröristlerin yuvalandığı bölgeler Türkiye’nin kontrolünde olsun” dendi. Hatta “suların yatağı kaydırılsın bu bölge sular altında kalsın” da dendi.
Bu sınırlar çizildiği zaman sorun değildi aslında. Sorun olmadıkça bu sınırlar sıkıntı yaratmıyordu. 30 yıl önce terör başladı, dağlar terör üssü oldu, o zaman sınırlar da sorun oldu.
İki devlet arasındaki sınır değişimi anlaşmayla olur. Olur elbette ama Irak’ın buna rıza göstermesi lazım. Bu sınırlar Lozan’la çizilmiş olsa da, iki devletin anlaşmasıyla değiştirilebilir. Lozan’ın şartlarını konuşmuyoruz ki. Bütün anlaşmayı masaya yatırmaya gerek yok. İki devletin anlaşmasıyla olur, sınır anlaşmaları yapılabilir. Türkiye ve Irak anlaşırsa çözülür.
Bu anlaşma da, Irak merkezi hükümetiyle yapılır. Uluslararası hukuka göre bu anlaşmayı Bağdat’taki merkezi hükümetle yapmak lazım. Ama içerde, merkezi hükümetle bölgesel hükümet arasında ne çıkar onu bilemem. Hukuki olarak Bağdat’la, merkezi hükümetle bu iş çözülür. Bu konuda bölgesel hükümetin yetkisi yoktur.
PROF. ÜMİT ÖZDAĞ – 21. YÜZYIL TÜRKİYE ENSTİTÜSÜ BAŞKANI
“Yapılabilirse çok işe yarar”
1995-96’da bu konuşuldu ama gerçekleşmedi. Şimdi de bu ihtimali zor görüyorum. İngilizler bu sınırı bilinçli çekti. Bu, savunulması en zor sınırlardan biridir. Ama böyle bir değişiklik yapılabilirse mükemmel olur. Askeri anlamda çok faydalı olur. Bu, PKK’nın dağlardan sızma çabalarını çok zorlaştırır ve bölgenin savunulmasını ciddi anlamda kolaylaştırır. Ama çok geniş bir alandan bahsediyoruz. Bir taraftan alırken bir taraftan da vermeniz gerekir.
Benzer bir anlaşmayı 1930’larda İran’la yaptı Türkiye. Ağrı Dağı çevresinde yapıldı çünkü orada da benzer bir sorun vardı; çeteler, isyanlar vardı. Ve başarılı sonuç alındı. Şimdi de çok işe yarar ama gerçekleşmesi çok zor.
DEVLETLER HUKUKU UZMANI PROF. FÜSUN ARSAVA
“Bahsedilen şey bence bir geriye çekilme”
1926’da sınır o günün koşullarına göre çizilmiş. Tek taraflı olarak sınırı değiştiremezsiniz. Bir dizi çalışma gerekir bunun için. Öncelikle topografik çalışmalar yapılır. Bunun dışında, Türkiye’nin sınırı aşarak ilerlemesi demek Irak sınırını ihlal demek.
Yazılıp çizilenlerden anladığım kadarıyla sınır kaydırması Türkiye’nin içeri doğru kaydırması şeklinde olacak. Sarp yamaçların ve dağların güvenliğini sağlayamadığı ve çok fazla saldırıya uğradığı için Türkiye sınırını geri çekmeyi planlıyor. Böyle bir şey olursa da hukuki bir sınır anlaşması değişikliği yapmayacak. Türkiye fiili olarak güvenliğini sağlamak üzere o sınır çizgisinden bazı yerlerde geri çekilecek bazı yerlerde ileri gidecek. Çünkü siz Irak’la masaya oturur ve sınır anlaşması değişikliğine giderseniz Türkiye belki de toprak kaybına uğrayacak. Türkiye bunu yapmaz. Hiçbir devlet bir karış toprağını başka bir devlete bırakmak istemez. Türkiye fiili olarak böyle bir değişikliğe giderse ortaya ciddi bir sorun daha çıkıyor. O dağlık araziyi Irak’a bıraktığında oraların denetimini de Irak ve ABD’ye bırakmış olacak. O bölgenin tampon bölge olması gerekir. Ama ABD orada etkin olamazsa ve kontrolünü sağlayamazsa PKK orada üslenir, mevzi kazanır ve ovaya çekilen Türk güçlerine ağır saldırılar düzenleyebilir.
- İm (Kod): Tümünü seç
http://www.haberiniz.com/index.php?option=com_content&view=article&id=15129:irak-snrn-kaydralm-m&catid=147:spor&Itemid=172
Tarhanlı: “Sınır taşıma güvenlik açısından tek başına bir çözüm değildir”
Son olarak Milliyet gazetesi yazarı Taha Akyol ve bugün Devlet Bakanı Hayati Yazısı sınrın taşınması hakkındaki görüşlerini dile getirdiler. Sınır taşıma önerilerinin uluslar arası hukuktaki yeri bugün Habertürk televizyonunda Bilgi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Turgut Tarhanlı tarafından açıklığa kavuşturuldu.
Tarhan, konunun hukuk tarafından tartışılması gereken iki temel hususu olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Bunlardan birisi Türkiye-Irak hattında yeni bir sınır çizilebilir mi meselesi; bu hukuki bir konu. Türkiye ile Irak arasında sınırı belirleyen antlaşma yani 1926 antlaşması ve onu daha sonra bazı yönleri ile genişleten ek protokolleri vardı, o çerçevede düşünülmesi gerekir. Bu sınırın hukuki olarak değiştirilmesiyle güvenlikle ilişkin nasıl bir bağı olabileceği konusu de hem hukuku, hem de hukuk dışı bazı faktörleri de ele alarak değerlendirilmesi gereken ikinci husustur.
Hukuki olarak bir sınırın ortak devletler tarafından yapılan bir anlaşmayla, ortak iradeyle değiştirilmesi mümkündür. Ancak bu hattın ne yönde değiştirileceğine ilişkin alternatifleri de dikkate almak lâzımdır.
Türkiye eğer sınırını içeriye çekerse Türkiye’nin yeni sınır hattı ile Irak sınırı arasındaki bölgenin nasıl tanımlanacağı konusu bir hukuki meseledir. Bunu eğer Türkiye ile Irak arasında yeni bir sınır tanımlama konusu ise bir antlaşma değişikliğidir.Bu aynı zamanda Irak topraklarının Türkiye aleyhine genişletilmesi anlamına gelecektir.
İkinci olarak Türkiye-Irak sınırının Tüekiye’nin lehine Irak’ın aleyhine Irak’a doğru çekilmesi seçeneği de gündeme gelebilir. Dolayısıyla sınırın ovalık bölgeye çekilmesi demektir ki daha önceden Özal ve Ecevit hükümetlerinin de önerdiği bir seçenekti bu.”
haberiniz.com
News
Site map
SitemapIndex
RSS Feed