İtilaf Devletleri'nin Yunan Ordusuna İkinci İşgal İznini Vermeleri, Sonrası ve Olup Bitenin Düşündürdükleri

"Tarihi bilmiyorsan daha dün doğmuşsun demektir. O zaman liderler sana istediği masalı anlatabilir." Howard Zinn

21 Haziran 1920

-İtilaf Devletleri (İngiltere, Fransa, İtalya) Boulogne Konferansı’nda Yunanlıların ileri harekâtına izin verdiler. İngiltere Başbakanı D. Lloyd George “Yunan Kuvvetleri’ne güveniyorum” dedi.

-Yunan Başkomutanı Pareskevopulos yayınladığı günlük emirde yıllardan beri bekledikleri saldırıya yarın başlayacaklarını, hak, adalet ve uygarlığı Türkiye’ye yerleştirmek için ellerine fırsat geçtiğini bildirdi.

22 Haziran 1920

-İlk genel Yunan saldırısı… Yunanlılar İtilaf Devletlerinin de izniyle, Bursa ve Uşak yönünde ileri harekâte geçtiler. Müttefik Karadeniz Orduları Başkumandanı General Milne’nin çizdiği hattan beri Türk kuvvetlerine sınırlı ölçüde saldırıda bulunuyor, ancak üslerine geri dönmek zorunda kalıyorlardı.

-Yunanlıların ileri harekâta geçmesi karşısında, Ege bölgesinde panik başladı. On binlerce insan evini barkını bırakıp Eskişehir ve Ankara yönünde yollara dökülüyor.

23 Haziran 1920

-Yunan ilerlemesi ve halkın iç bölgelere göç hareketi devam ediyor. Kırkağaç ve Salihli kasabaları Yunanlılar tarafında işgal edildi. Yunanlıların esir aldıkları Türkleri öldürdükleri söylentisi ve halktaki panik, erler üzerinde olumsuz etki yapıyor. Birlikler yer yer dağılıyor.

-Venizelos Yunanlıların ileri harekâta geçme iznini nasıl aldıklarını Yunan Dışişlerine yazdı: Bu kararı İngiliz Başbakanı Lloyd George sayesinde elde ettik. Türkiye’nin merkezî yaylada sınırlanması gerektiğini, Türkiye’deki Yunan kuvvetlerini gereği kadar artırabileceğimizi söyledim. Yunan halkından yeni gayretler isteyebilmem için Türkiye’nin parçalanması ile ilgili kararın alınması gerekmektedir, dedim. Tekliflerimizin L. George tarafından kabulünü başardım.

24, 25 Haziran 1920

-Kırkağaç, Soma ve Sultanhisar da Yunanlılar tarafından ele geçirildi. Türk kuvvetleri 300 kayıp vererek çekildi. Yunanlılar, halkın her şeyi terk ederek bir anda boşaltmak zorunda kaldığı Akşehir’i de işgal ettiler. Köşk cephesi düştü.

-Yunan Başkomutanı Paraskevopulos, halka yayımladığı bildiride harekât amaçlarını anlattı. Yunan kuvvetlerinin Mustafa Kemal’in teşkilatını dağıtıp asayişi sağlayacağını, bunun için Anadolu içlerine yürüyeceğini anlatan başkomutan “fetih amacı gütmüyoruz. Mustafa Kemal taraftarları hem hükümete isyan eden, hem de İtilaf Devletleri’nin kararlarına engel olan kişilerdir” dedi.

-Alaşehir ve Bigadiç Yunanlılar tarafından işgal edildi. İngilizler de Karamürsel’i işgal altına aldılar.

27, 28, 29 Haziran 1920

-İleri harekâtlarının beşinci gününde Yunanlılar Kula’ya yaklaşıyor. Bazı kışkırtıcı ve bozguncular Türk askerleri arasında moral kırıcı propaganda yaparak dağılmaya sebep oldular. Yunan savaş bildirisi: Türk köylüsü Kuvayı Milliye’nin gaddarlığından kurtulduğuna memnundur.

-Dün askerlerin dağılmaları üzerine, Yunan kuvvetleri Kula’yı işgal etti. Bir kısım ilçe zenginleri de Yunanlıları şehre davet ettiler. Yunan askerleri terk edilmiş olan silah ve cephaneyi yağma etti.

-Genişleyen Yunan işgali karşısında, kuruluşunu tamamlayamamış Türk kuvvetleri çekiliyor ve dağılıyor. Kasaba ve şehirler birer birer Yunan işgali altına alınıyor. Bugün de Burhaniye, Savaştepe, Eşme ve Sındırgı düştü. Balıkesir halkı şehri boşalttı ve iç kısımlara çekilmeğe başladı.

30 Haziran 1920

-Yunan ileri harekâtının dokuzuncu gününde Batı Anadolu’nun önemli direniş merkezlerinden Balıkesir de düştü. Bugün Bigadiç, Burhaniye, Kepsut, Susurluk, Savaştepe de Yunanlılar tarafından işgal edildi. Bursa-Bandırma bölgesinde 22 Haziran’da saldırıya geçen Yunanlıların 40 000 kişilik kuvvetine karşılık Türk ordusunun bu bölgede yalnızca 5 000 kişilik kuvveti var.

-Yunan Genel Karargâhı İstanbul’daki İngiliz Karargâhı’ndan Bursa’yı işgal izni istedi.

1-5 Temmuz 1920

-İleri harekâta devam eden Yunanlılar; Edremit, Karacabey, Lapseki, Biga, Çan, Yenice, Gönen, Havran kasabalarını işgal etti. Nazilli’ye saldırarak şehri yeniden ele geçirdiler. Yunan başbakanı Venizelos Müttefikler tarafından verilen, “Türk çetelerini temizleme” görevinin Yunan ordusunca, hiçbir ödül beklemeksizin yerine getirildiğini söyledi.

-Yunan işgali genişliyor. Manyas, Karacabey, Ayvacık, Bayramiç, Ezine, Kirmasti, Gönen ve Susurluk da işgal altına alındı. Trakya’dan getirilen 15. Yunan Alayı Erdek ve Bandırma’ya çıktı. Yunan kuvvetlerinin kasabanın yakınına kadar gelmesi, Sarayköy’de heyecan yarattı, ilçe merkezi iki köye taşındı. Denizli halkı da içerilere taşınıyor.

-Nazilli ve Salihli Yunanlıların eline geçti. Böylece bütün Büyük Menderes bölgesi Yunanlıların kontrolüne girdi.

-Türk şehir ve kasabalarının Yunan ordusu tarafından işgali devam ediyor.

-Bursa’da panik başladı.

-Yunan Hükümeti Doğu Trakya’yı işgale karar verdi.

*

Kaynak: Zeki Sarıhan, Kurtuluş Savaşı Günlüğü, C.3, TTK yayını, Ank., 1995.

* * *

YORUMLAR:

-Düşman kamuflaja başvuruyor, asıl niyetini gizliyor. Burada: asıl niyeti Batı Anadolu’yu işgal, olabildiğince toprak ele geçirmek. Kamuoyuna ise, gayesinin, Padişaha karşı duran Kuvayı Milliye güçlerini yok etmek olarak gösteriyor. Türkiye’ye “hak, adalet, hukuk” getireceklermiş, toprakta gözleri yokmuş. Günümüzde değişen bir şey yok: Amerika Ortadoğu’ya sözde özgürlük ve demokrasi getiriyor.

-Kula’da “kasaba zenginlerinin düşmanı şehre davet etmeleri” çok düşündürücü… Servet insanları kutsal duygulardan uzaklaştırıyor, vatan ve millet sevgisini ikinci plana itiyor, hatta yok ediyor. Adam önce “malım, mülküm” demeye başlıyor.

-İlk ve orta öğretim yıllarımızda bize işgalci düşman olarak Yunanlıları öğretmişlerdi. Sonradan, yıllar sonra bunun böyle olmadığını, asıl düşmanın Batı’nın büyük güçleri olduğunu öğrendik. Burada bunun bir kanıtını, Yunan ordusunun, İtilaf devletlerinin izni ve talimatı üzerine işgal hareketine giriştiklerinin, Yunan ordusunun bir piyon olarak kullanıldığının kanıtlarını görüyoruz. Günümüzde bu yanlış bilgi hala geçerlidir. Bugün de ABD Ortadoğu’da daha rafine edilmiş olarak aynı yola başvurmaktadır.

Prof. Dr. Cihan DURA, 5 Temmuz 2017