Tüm zamanların en çarpıcı satranç dehalarından biri olan ve 1921'den 1927'ye kadar dünya satranç şampiyonu olan Jose Raul Capablanca 19 Kasım 1888'de Havana' da doğdu. Dört yaşında bile değilken babasının arkadaşlarıyla oyunlarını izleyerek satrancı kendi kendine öğrendi. Oynamayı öğrendikten sonra küçük Jose ilk oyununu Havana kulübünün iyi oyuncularından Iglesias'la yaptı. Iglesias'ın vezir çıkarak oynadığı oyunu Capablanca kazandı. Bu galibiyet geleceğin dünya şampiyonunun göstereceği hızlı gelişimin ilk basamağı olmuştur.

8 yaşında bir ilkokul öğrencisi olarak satranç kulübüne sadece pazarları uğrayabiliyor, geri kalan günlerde evde kendi başına çalışıyordu. 11 yaşına geldiğinde Havana'nın en iyi oyuncularından biri olarak kabul ediliyordu. Yeteneği öyle gelişti ki daha 13 yaşındayken o zamanın Küba şampiyonu Corzo'yu mağlup ederek ülkesinin şampiyonu oldu. O zaman için inanılmaz bir başarıydı. İlerleyen yıllarda üniversite eğitimini almak için gittiği ABD'de yaşamaya başladı. Satranç tutkusu öyle kuvvetliydi ki üniversitede sadece kısa bir süre kalarak, ABD'nin satranç merkezlerini dolaşmaya başladı ve rakiplerini inanılmaz bir kolaylıkla yendi. 1909 yılında dünya satrancının zirvesindeki oyuncularla karşılaşmaya başladı. Zamanın en kuvvetli oyuncularından ve dünya şampiyonu adaylarından Frank Marshall'ı sansasyonel bir şekilde yenişi, San Sebastian Büyükustalar turnuvası'nda Vidmar, Rubinstein, Marshall gibi oyuncuların önünde birinci olması satrancın yükselen yıldızı olduğunun o­naylanmasını sağladı. 3 yıl sonra Saint Petersburg Büyükustalar turnuvası'nda Capablanca Lasker'le ilk kez karşılaştı ve kaybetti. Bu turnuvadaki ikinciliği o­na dünya şampiyonluğu maçında oynama hakkını verdi. Birinci Dünya Savaşı yüzünden maç ancak 1921'de Havana 'da başlayabildi. Maçın seyri beklenmedik şekilde gelişti. Capablanca dört oyun kazandı, on oyunda berabere bitti. 24 oyun üzerinde anlaşmış olmalarına rağmen Lasker o­ndördüncü oyundan sonra çekilmeye karar verdi. Dünya şampiyonluğunun 27 yıl sahibi olan büyük Lasker'in tek bir oyun kazanamadan maçı bitirmesi herkesi şaşkına çevirmişti.

Capablanca'nın rüyası gerçek oldu. Basın o­nu "beloved of gods "olarak yüceltti. Satranç uzmanları o­nu "Satranç makinesi" olarak isimlendirdiler. Milyonlarca satranç oyuncusuna göre de o karşı konulmaz bir güçtü. Yeni dünya şampiyonunun parlak ve tartışma götürmez başarılarının basında hararetle tekrar edilmesi ve abartılması bir süre sonra Capablanca'yı, kendisinin yanlış bir şekilde yenilmez olduğu düşüncesine götürdü. Oyun disiplini ve çalışma kapasitesi eski düzeyinden uzaklaştı. Oyunundaki tehlikeyi sezme içgüdüsü de zayıflamıştı. Bu özellikle New York 1927 'de göze çarptı.

Bu turnuva, galip bitirmesine dünya şampiyonunun oynunundaki krizin işaretçisiydi. Buna rağmen Alekhine dışında kimse bunu farketmedi. Capablanca Alekhine'le yapacağı maça üstün oyununun tekrar o­naylanacağı bir olay gözüyle bakıyordu. Mücadeleli ve dramatik mücadeleden sonra maça tam olarak hazırlanan Alekhine Capablanca'yı Buenos Aires 'de yenerek dünya şampiyonu oldu.

Ünvanını kaybettikten sonra 1928'den 1939'a kadar Capablanca yarışmalarda başarıyla mücadele etti. Son resmi turnuvası 1939 yılındaki Buenos Aires Olimpiyadı idi. Küba'nın birinci masasında bu dahinin sonsuz yeteneği son defa tahta başında parladı. Birinci masalarda Alekhine'i gerisinde bıraktı. Üç yıl sonra 8 Mart 1942'de öldü. Capablanca en küçük avantajları bile kazanca çevirmeyi başarabiliyordu. Bu yüzden "Satranç Makinesi" takma adını almıştı. Oyunu öyle sağlamdı ki oynadığı 583 turnuva maçından 302'sini kazanmış 246'sını berabere yapmış ve sadece 35 tanesini kaybetmiştir. 1914 yılından 1927'ye kadar sadece 5 oyun kaybetmiştir. Bu bugünün hiçbir büyük ustasının ulaşamayacağı bir başarıdır. Bu sebeptendir ki Capablanca'nın ismi yenilmezlikle beraber anılmaktadır.

Capablanca sadece aktif bir satranç oyuncusu değil aynı zamanda tanınmış bir satranç habercisiydi. Pek çok dünya satranç dergisine makaleleri ve analizleriyle katkıda bulunmuştur. 1920'de 35 oyununu anliz ettiği ilk kitabını, "Satranç Kariyerim" i yayınlamıştır. 1932 yılında da dünya çapında başarı gösteren "Yeni Başlayanların El Kitabı" nı basmıştır. Capablanca gelmiş geçmiş en büyük satranççılardan biridir. Öldüğü zaman o­ndan övgü ve hayranlıkla bahseden çok insan olmuştur ama belki de satranççıların düşüncelerini en iyi ifade eden Alekhine olmuştur: "Onun ölümüyle bir daha bir eşini göremeyeceğimiz bir satranç dahisini kaybetmiş bulunuyoruz. "

Satranc Okulu