II. Abdülhamid’in kızı Ayşe Sultan (1) , 3 Mart 1924 gün ve 431 no’lu “Hilafetin İlgasına ve Hanedanı Osmaninin Türkiye Cumhuriyeti Memaliki Haricine Çıkarılmasına Dair Kanun” gereği, Türkiye Cumhuriyeti sınırları içerisinde oturma hakkı sonsuza dek yasaklananlar arasındaydı.
Menderes Hükümeti, çıkardığı 16 Haziran 1952 gün ve 5958 sayılı kanunla, hanedanın kadın üyeleriyle ilgili yasağı kaldırmış; Türkiye’ye dönen Ayşe Osmanoğlu, yazımını 1955’te bitirdiği anılarını, 1956’da Menderes Hükümeti’nin sağladığı olanaklarla yayına giren Hayat Mecmuası’nda “Babam Sultan Hamit” başlığıyla, bölüm bölüm yayımlatmaya başlamıştı.
Ayşe Osmanoğlu’nun ölümünden yaklaşık 4 ay önce, Nisan 1960’ta “Babam Abdülhamid” adıyla bu kez kitap olarak yayımlanan anıları, Halife Sultan II. Abdülhamid’in yaşam biçiminin, epeyce alafranga olduğunu gözler önüne serecekti.Ayşe Osmanoğlu, kitabında babası II. Abdülhamid’i şöyle anlatıyordu:
-“Rahmetli babam (II. Abdülhamid) orta boyluydu,.. Gözleri tahrirli yeşil ile mavi arası ela idi. (s.11) Resim çizer, boya ile uğraşırdı,.. Bütün gömlek ve çamaşırlarını (Avrupa’dan) Paris Elçisi Münir Paşa yaptırıp gönderirdi.(s.12) Namazını muntazam kılardı. (s.13) Gençliğinde Şazeli Tarikatı’na girmişti. (s.24) Kadiri Tarikatı’na intisap etmiştir. (s.25) Çok sade giyinmemizi isterdi. Yakalarımız hafif açık olabilirdi. Fakat kollarımız tamamiyle kapalı idi. (s.27) Babam (II.Abdülhamid) “Jan Mari Farina” kolonyası kullandığı için biz de bunu kullanırdık. (...) Şehzadelerine Avrupa’dan birer piyano getirtmişti. (s.28) Saraya İtalyan ve Fransız musiki alimleri alınmıştı. Bu alimlerde Fransız Alexandre Efendi bana hoca tayin edilmişti. (...) Babam (II.Abdülhamid) Alafranga musikiyi alaturkaya tercih ederdi,.. büyükbabam Sultan Abdülmecid’in marşlarını meşhur İtalyan kompozitörü Donizetti’nin biraderi bestelemiştir. (s.29) Sarayda Doktor Masiro adında hazik bir İtalyan hekimi vardı. (s.34) Babamın arkasında çıkan gayet ufak bir çıbanı hususi doktoru Mavroyani Paşa,.. tedavi etmişti. (s.44) Hastalığı sırasında Almanya İmparatoru’ndan doktor istemiş, o da Profesör Bergmann’la Doktor Bier’i göndermişti... Babam bu tavsiyelerle Almanya’dan “Frederick Madensuyu”nu getirtip içmeye başladı. (s.48)”
Ayşe Osmanoğlu, babası II.Abdülhamid’in Batı müziğine, Batı operasına, Batı tiyatrosuna tutkun olduğunu şöyle anlatıyor:
-“Babam (II.Abdülhamid) alaturkayı pek sevmediğinden alafranga oyunlar oynatmaya başlamıştı,.. Altmış kişilik mükemmel bir orkestra kurulmuştu,.. Guatelli Paşa,.. Fransız Lombardi,.. İspanyol Aranda Efendi,. Vondra Efendi,.. İstanbul’a herhangi bir trup gelse,. bu truplar saraya gelirdi. (s.74) Babam (II.Abdülhamid) İstanbul’a gelen bir İtalyan trupundan bir aileyi maiyetine almış, Muzika-i Hümayun’a kaydetmişti,.. bunlara “Çampi Ailesi” derlerdi. Bunlardan sonra Muzika-i Hümayun’a iki İtalyan san’atkar daha ilave olunmuştu. Bunlar operaları, operetleri oynarlardı. En çok oynadıkları oyunlar Traviata, Troubadour, Bal Masque, Barbier de Seville, La Fille du Regiment, Fradiavolo, Mascotte, La Belle Helene’di. Bunlardan başka İtalyan operetleri de oynarlardı,. Babam (II.Abdülhamid) Rigoletto’yu çok sever ve daima çaldırırdı. İtalyanlardan başka Bertrand ve Jean adında iki Fransız daha vardı. Bertrand taklit ve hokkabazlık yapar, her sene babamdan izin isteyerek Fransa’ya gider, bir takım yeni şeyler öğrenip gelirdi. Saraya sinemayı bu getirmiştir,. Jean ise hayvan mürebbisi olduğundan atları, merkepleri, köpekleri terbiye eder, Bertrand’la beraber eğlenceli şeyler oynardı. Son zamanlarda iki Amerikalı da tiyatroya alınmıştı. Bunlar komikti. Gayet güzel akordeon ve mandolin çalarlar, ayak dansları (steps) yaparlardı. Fransız sefiri Constans meşhur Sarah Bernard’la Coquelin Cadet’yi saraya getirmişti. Oyundan sonra bunlara da nişan verilmişti. (s.75) Rusya İmparatoru da kendi hususi tiyatrosunun musiki heyetini göndermiş,. güzel Rus şarkıları söylemişlerdi,.. Babam (II.Abdülhamid) bazı akşamlar oda orkestrası getirtir, kendi dairesinin önündeki çimenlikte çaldırır, dinlerdi. Bazen de salona bir piyano, bir keman, bir viyolonsel ve bir flüt getirtip çaldırırdı. (s.76) Bir ara iki Fransızgelmiş, huzurunda sitar çalmışlardı, pek beğenmiştik,. Babamın fevkalade kıymetli yüzlerce musiki ve nota koleksiyonu vardı. (s.77) Kış zamanlarında o koca sarayda ipekli kumaş ve biraz da dekolte olan elbiselerimizle gezerdik. (s.78)”
Ayşe Osmanoğlu’nun anılarında, II. Abdülhamid’in doğum günü ve tahta çıkış yıldönümlerini, her yıl resmi ve özel törenlerle, eğlenceler düzenleyerek kutladığını okuyoruz:- “Culus (tahta çıkış) ve veladet (doğum) günleri babam (II.Abdülhamid) pek erken Büyük Mabeyn-i Hümayun’a çıkar, akşama kadar gelen vükela (vekiller), vüzera (vezirler), müşirleri (generalleri, mareşalleri) ve ecnebi sefirlerin (yabancı büyükelçilerin) tebriklerini kabul ederdi. Ancak akşama doğru Harem’e gelip kendi ailesinin ve diğer sultanların tebriklerini kabul etmeye vakit bulabilirdi. Hepimiz uzun etekli güzel tuvaletlerimizi giyer, bütün nişanlarımızı takar, Büyük Salon’a gidip Padişah’a arz-ı tebrikte bulunurduk. Sarayın bahçesinde, dairelerimizin önünü fener ve bayraklarla donatır, kapıların üzerine “Padişahım çok yaşa” levhalarını asardık. Aramızda o gece için zarif eğlenceler tertip eder, birbirimizi davet eder, ziyafetler verirdik. Sarayın bütün kalfaları, en güzel elbiselerini giyerler, müzik ve neşe içinde geç vakitlere kadar eğlenirdik. (s.82, 83)”
Ayşe Sultan, II.Abdülhamid döneminde yapılan yılbaşı kutlamalarını da şöyle anlatıyor:
-”Muharrem’in birinci günü yılbaşı sayılırdı. Saraya her taraftan bir çok kimse geldiği gibi, vükela dahi gelir, tebrik ederlerdi,. Kadınlar arasında yeni bir elbise giymek uğurlu sayılırdı. Yeni bir şey mutlaka giyilirdi. (s.105-106)”
Ayşe Sultan, 1909’da tahttan indirilen babası II. Abdülhamid’le birlikte ailecek gönderildikleri Selanik’te alafranga, batılı yaşam biçimini sürdürdüklerini anlatıyor: - “Bir gün merdivenin en üst katında oturmuş,. şarkı söylemeye başlamıştım. Söylediğim parçalar da babam (II.Abdülhamid’in) en sevdiği Traviata operasından idi. Parça bitmiş, ben de susmuştum. Babam aşağıdan seslendi: “Kızım devam ediniz. Çok memnun oluyorum.” diye bağırdı. (s.172)”
Ayşe Sultan’ın kitabında yayınladığı 72 fotoğraf içinde, II.Abdülhamid’in Selanik’ten Osmanlı Bankası’na yazdığı mektupta şu sözler yer alıyor: -”Dersaadet’de Osmanlı Bankası Müdiriyet-i Umumiyesi’ne,. Elliikibindokuzyüzyetmişbir Osmanlı Lirasının faiziyle beraber Selanik’de tarafıma teslim edilmek üzere bankanız memurlarından münasip görülecek bir zata tevdian irsalini rica ederim,. Selanik. 5 Mayıs 1325, Abdülhamid.”
Görüleceği üzere, kızı Ayşe Osmanoğlu’nun “Babam Sultan Abdülhamid” kitabında anlattığı Gerçek II.Abdülhamid ile Abdülhamidseverlerin düşlerindeki II.Abdülhamid aynı değil; dahası taban tabana zıt kişilikler...
Abdülhamid tutkunları kendilerine Abdülhamid’in gerçek yaşam biçimini örnek almış olsalardı, toplumumuzda din eksenli uyuşmazlıklar böyle kutuplaşmaya dönüşür müydü?
Bilmeyenlere Gerçek Abdülhamid’i Ayşe Osmanoğlu’nun anlattıklarıyla tanıtmak, içbarışımız açısından önem taşıyor.
(1) II. Abdülhamid'in kızı Ayşe Osmanoğlu (d.2.11.1887-ö.11.8.1960) Hayat Mecmuası, 15.06.1956.
Cengiz ÖZAKINCI, “Bütün Dünya”, Mayıs 2017
cengizozakinci@butundunya.com.tr
cengizozakincibd@gmail.com
News
Site map
SitemapIndex
RSS Feed