Kök hücreyi programlayıp naklettiler

Japon bilim adamları “yeniden programlanmış hücreleri” ilk kez insana naklederek, körlüğe çare bulma yolunda önemli bir adım attılar

Japonya’da “yeniden programlanmış hücreler” anlamına gelen iPS hücreleri ilk kez insana nakledildi. Dünyada bir ilke imza atan bilim adamlarından Masayo Takahaşi, sanayi ülkelerinde 55 yaşın üzerindekilerde körlüğün başlıca nedeni olan “Yaşa Bağlı Makula Dejenerasyonu” na (YBMD) yakalanan 70 yaşındaki kadın hastaya iPS hücrelerinin nakledildiğini belirtti. Bu yöntemin güvenilirliğini test etmek için kolları sıvayan Takahaşi ve ekibi, hastanın kolundan deri hücreleri alıp bunları pluripotent kök hücrelerine (iPS) dönüşmesi için yeniden programladı ve daha sonra bunları retina hücreleri olarak nakletti. Japonya Sağlık Bakanlığı, Takahaşi ve ekibinin bu projesine geçen yıl yeşil ışık yakmış ve bu tür klinik deneylere onay veren ilk ülke olmuştu.

Nobelli çalışma

İlk deneylerin Japonya’da başlaması rastlantı değil. Kyoto Üniversitesi’nden Japon bilim adamı Shinya Yamanaka, 2012’de İngiliz John B. Gurdon ile klonlama ve kök hücreler konularındaki çalışmaları nedeniyle Nobel Tıp Ödülü’ne layık görülmüştü. Japon bilim adamı, 2006’da hücrelerde yeniden programlamanın yumurtadaki dört belirli gen kontrol ajanı ile yapılabileceğini keşfetmiş, bu dört ajanı yetişkin bir hücreye enjekte ederek o hücreyi kök hücreye çevirmeyi başarmıştı. Bu yolla üretilen ve iPS (induced pluripotent) hücreleri denen kök hücreler, herhangi türde bir başka yetişkin hücreye dönüştürülebiliyor. Dünya genelinde YBMD’nin tedavisi için embriyo kök hücreleri kullanılıyor. Bu yöntem, etik nedenler ve dokunun reddine sık rastlanması yüzünden tartışmalara yol açıyor. Gözün, okumak, dikiş dikmek ya da araba kullanmak gibi işlerde gerek duyulan “merkezi keskin görme” yeteneğini etkileyen YBMD, retinanın makula adı verilen merkezi bölgesini etkiliyor. YBMD, Türkiye’de de oldukça sık rastlanan bir hastalık.

Makula dejenerasyonu

Sarı nokta adıyla da bilinen makula dejenerasyonu hastalığı, merkezi görmeden sorumlu bir retina hastalığıdır. Toplumda 55 yaşından sonra oldukça sık görülür ve ilerlemesi halinde görme kaybına yol açabilir. Hastalık, sigara kullananlar, 55 yaşın üstündeki kişiler ve kalıtımsal risk taşıyanlarda daha sık görülür. Yaşa bağlı sarı nokta hastalığının esas risk etkenleri, kişinin yaşı ve kalıtımsal özellikleridir. Diğer risk etkenleri ise hipertansiyon, sigara, beslenme şekli, lipid - kolesterol yüksekliği, güneş ışığına uzun süre maruz kalma ve şişmanlıktır. Hastalığın belirtileri arasında görme kaybı, cisimleri, çizgileri eğri veya kırık görme, göz önünde karartılar, görme kalitesinde bozulma, renk görmede bozukluklar vardır. Yaşa bağlı ve kalıtımsal etkenleri ortadan kaldırmak mümkün değildir. Fakat diğer risk etkenleri kontrol edilebilir. Hipertansiyon varsa regüle edilebilir. Sigara içiliyorsa bırakılması gerekir. Güneş için filtreli güneş gözlüğü takılması gerekir. Beslenmede ise Akdeniz diyeti önerilir. Tereyağı, kırmızı et ve kolesterol içeren yiyeceklerden uzak durulması önerilir.

Yeniçağ, 23 Eylül 2014

Bu gelişmelerin meyvesini yiyemiyoruz ki bir türlü İşin komik tarafı orası