KORSİKA’NIN K’SI
Ali Rıza Taşdelen arkadaşımızın “Korsika Sorunu ve Ulus Devlet” başlıklı yazısında, ‘Korsika Sorunu’ üzerine kimi ayrıntılar aradım, ama bulamadım.
Her ne kadar eski vali Claude Erignac’ı vuran ‘meczup’un avukatının bölgesel seçimlerde başarılı olmasını, sağ, sol ve ulusalcı kanatların başarısızlığına bağlıyorsa da, iktidardaki ‘sol blok’un ‘Devlet-Ulus’ anlayışından nasıl uzaklaştığını anlamakta zorlandım.
Korsika’nın ‘sorun’u olmasa da ‘konum’unu anlamak için Fransa’nın yönetsel şemasına yakından bakmakta yarar olabilir.
Fransa’nınYönetsel Şeması
Yurt Geneli → DEVLET ← Cumhurbaşkanı (1+2)
Departmanlar grubu → BÖLGELER ← Bölge Valisi (1)
(26) ← Bölge Danışmanları (conseiller)(2)

Mahalleler grubu → DEPARTMANLAR ← Kaymakamlar (1)
(Arrondissements) (342) (101)

Köyler grubu → KANTONLAR ← Genel danışmanlar (2)
(communs) (2054) (Conseiller Général)

Köy ve mezralar (36 781)→ KOMÜNLER ← Belediye Başkanları (muhtarlar)(2)
(1-Devlet temsilcileri 2- Halk temsilcileri)
Fransa’da bölgeler, birincil yönetsel düzlemi (burada düzlem sözcüğü kullanılabilir) oluşturmakta olup, Avrupa anakarasında 21 Bölge, kendine özgü 1 bölgemsi (collectivité territoriale) ile Güyan, Guadölop, Martinik, Mayot ve Reünyon olmak üzere beş deniz-aşırı bölgeden oluşmaktadır.
İkinci düzlemi oluşturan 101 Departman, üçüncü düzlemde 342 mahalle (arrondissement), dördüncü düzlemde 2 054 Kanton ve beşinci düzlemde 36 781 köy vardır.
2015 yılında bu 36 781 köyün 36 529’u Metropoliten Fransa denilen, Avrupa’daki topraklarında olup, 252 köy deniz-aşırı bölgelerinde yeralmaktadır.
Departman’lar da bizdeki Kent’lere benzetilebilir. Ancak Lyon kenti, bir Metropol olarak 102nci Departman olarak ayrı bir özellik taşır.
342 Mahalle (arrondissement)’nin de sadece 45’i ‘Belediye’ye sahip olup, bunlardan 20’si Paris’te, 16’sı Marsilya’da ve 9’u Lyon departmanı içinde yer almaktadır.
Sonuç olarak, Fransa’nın yönetsel yapısında, doğası gereği, bir simetri, bir tekdüzelik yoktur.
Bu asimetrik yapısına karşın, Fransa, bütün zamanların en ‘yetkin’ üniter devletidir.
Üniter Devlet
Fransa’nın, Avrupa’daki topraklarındaki 12 bölge ve Korsika adasıyla toplam 13 Bölgesi var.
Ancak deniz aşırı bölgeleriyle birlikte toplam 26 bölgesi vardır.
Ne var ki, 36 781 köyüyle Fransa ‘üniter’ bir devlettir.
Çünkü, hiçbir yönetsel biriminin ‘yasa koyma’ yetki ve sorumluluğu yoktur.
Yöneticiler seçimle gelirler ama, Millet Meclis’inde çıkarılan yasaları uygulamak zorundadırlar.
Ve yine, o Millet Meclisi’nin, herhangi bir bölge için kimi ayrılacalıklar getirme olanak ve olasılığı yoktur.
Çünkü bu tür bir ‘yasa önerisi’ Seneto’da engellenmezse bile, Anayasal Konsey tarafından ‘keenlem yekûn’ kılınabilir.
Ancak yine de, 1875’lerden itibaren, 1975, 1982, 1991 ve 2010 yılında kimi ‘özel yasalar’ çıkarılmamış değildir.
Bu yasalar da, Anayasa’nın 72nci maddesi kapsamında, kimi ‘özelliği olan’ bölge ve departman meclis ve konseylerinin ‘yetkilerini artırıllması’na ilişkindir.
Korsika’nın Konumu
Fransa’nın güneyindeki Korsika adası, uzun yıllar İtalyanlar ile Fransızları karşı karşıya getirmiştir.
Napolyon Bonapart’ın ‘memleketi’ olan Korsika, Fransa’dan yarım yüzyıl önce ‘devrim’ini yapmış ve ‘meclis’ini kurmuştur.
Ancak Büyük Devrim’le birlikte Fransa’nın metropoliten denilen yönetim alanına girmiştir.
Fransa Anayasa’sının 72nci maddesindeki yetkileri aşan iki ‘özel’ bölgesi’nden birinin Lyon Metropolü diğerinin de Korsika adası olması ise 1991 yılından sonrasına dayanır.
Her ne kadar, Fransa’da ‘yerinden yönetim’, ‘adem-i merkeziyet’’, ‘özerklik’ anlayışlarının tarihi Büyük Devrim’e değin uzatılabilirse de, bu tartışmayı ne bir makale ne bir kitap ve ne de bir kütüphane içinde sığdırmanın olanağı yoktur.
Kaldı ki, bu ‘sorun’un politik oluğu kadar felsefi ve bilimsel boyutları da vardır.
Ancak, Korsika’nın konumundaki değişimleri, son AB politikaları çerçevesinde ele alan kimi gelişmelere işaret edilebilir.
Fransa Anayasası 72 madde 3ncü fıkrasına göre, yönetim bölgelerinde yasanın çizdiği sınırlar içinde, ister seçimle gelmiş ‘danışman’ (conseils) isterse meclisler olsun, ancak yönetsel sorumluluklarını kullanabilmekte ve kesinlikle ‘devletsel’ (compétence étatique) bir işlev yerine getirememektedirler.
Ancak, eğer Parsi’teki Millet Meclis’i kimi ayrıcalıklar tanıyabilirse, tanınan oranda onların da bir ayrıcalığı olabilir.
Ne ki bu hiçbir koşulda, üniter devlet’ten uzaklaşıldığı anlamına gelmez.
Korsika bölgesi de Bastia ve Ajaksio olmak üzere iki departman’dan oluşmaktadır (1975).
Departmanların yetkileri ise şöyle sıralanabilir:
- Sosyal yardımları yönetmek
- Demiryolu, köprü gibi kamusal yatırımlar yapmak
- Eğitim ve öğretimi (okulları) yönetmek
- Köy ve meraları düzenlemek
- İtfaiye gibi kimi kamusal işlevleri yerine getirmek
Ancak Anayasanın 72nci maddesi 1nci fıkrasına dayanılarak, 2018 yılından geçerli olmak üzere Korsika’ya ‘özel bir konum’ tanınmış bulunmaktadır.
Buna göre,
- taşınır malların transfer koşulları
- yerel yöneticilerin katılımıyla Korsika topraklarının eşgüdüm içinde nasıl yönetilebileceğine ilişkin bir konferans hazırlığı
- Bölgesel yönetim meclis ve konsey başkanlarının yetkilerinin artırılması
- Korsikalı otoriterlerce alınacak kararların ‘yasallık’ koşulları
yeniden görüşülecektir.
Yani Korsika’nın ayrıcalığı, 2018 yılından itibaren, yine Fransa üniter Devlet’ince, Millet Meclis’inde görüşülüp karara bağlanacaktır.
O güne değin, Korsika’da ‘Özerklik’ yanlılarının seçimlerde başarılı olmaları ve yerel meclis ve konseylerde %100 denetim sağlamalarının, Fransa’nın ne üniter yapısına ve ne de Ali Riza Taşdelen’in, Türkiye’deki benzerlerine uyarak yanlış bir biçimde dillendirdiği ‘ulus devlet’ anlayışına ‘zerre’ kadar olumsuz bir etkisi olmayacaktır.