KOSOVAnın bağımsızlığını ilan etmesi beklenirken, bu gelişmenin bir emsal oluşturarak KKTCnin de uluslararası alanda tanınmasına yol açabilecek bir süreci tetiklemesi ihtimali gündeme geldi. Rusya, Kosovanın bağımsızlığı tanınırsa KKTCyi de tanımak gerekeceğini ileri sürdü.
Amacı tabii KKTCnin tanınması değil, Kosovanın bağımsızlığının tanınmasını önlemek. Güney Kıbrıs da, tahmin edilebileceği gibi Kosovanın bağımsızlığına şiddetle karşı. Yunanistan da onu destekliyor.
Halen gerek KKTC, gerek Türkiye, yarın Güney Kıbrısta yapılacak başkanlık seçiminin sonucuna da bağlı olarak, BM Genel Sekreterinin müzakere sürecini, yeniden başlatmasını desteklemek politikasını güdüyorlar. Fakat şartlar bugün 2002-2004 yıllarından çok farklı.
İki tarafın da kabul edebileceği bir çözüm formülü bulmak daha da zor. Kaldı ki Kıbrıstaki çözümsüzlük bugün Kıbrıslı Türklerini fazla rahatsız etmiyor. ABnin direkt ticaret sürecini başlatmamış olmasının dahi ekonomiyi etkilediği söylenemez.
KKTC ekonomisi, 2004ten beri süratle büyüyor. Aslen Kıbrıslı olan KKTC vatandaşları artık AB vatandaşı sayılıyorlar ve bu statünün küçümsenemez imtiyazlarından faydalanıyorlar. Ayrıca Güneyden ihracat yapmak, orada iş bulmak ve Güneydeki hastanelerde tedavi görmek imkánına sahipler.
Türk kuvvetlerinin Adadaki mevcudiyeti de güvenlikleri bakımından en sağlam bir garanti sağlıyor. Kıbrıs Türklerinin çözümsüzlükten ve statükonun devamından şikáyetleri yok. Hatta 2004te lehinde oy verdikleri Annan Planı tekrar hiç değişmeden yine referanduma sunulursa büyük olasılıkla bu defa aleyhte oy verirler.
Peki problem nerede?
Problem artık Türkiye için; çünkü Kıbrısta çözümsüzlük onun AB sürecinde ilerleme kaydetmesine en büyük engellerden biri.
* * *
Peki, KKTCnin uluslararası alanda statüsü nasıl değişebilir?
Dünyanın en saygın düşünce kuruluşlarından Uluslararası Kriz Grubu (UKG) son raporunda KKTCnin Tayvanlaşmasından söz etti. Bu formül, KKTCnin bağımsız bir devlet olarak tanınmasını ve BM üyeliğine kabulünü içermiyor.
Öngördüğü, özellikle ekonomik alanda, Güney Kıbrıstan tamamen bağımsız olarak KKTC ile ilişkiler kurulabilmesidir. İyi de Tayvanın eskiden bütün Çini temsil ettiği devirden artakalan ayrıcalıklarının, örneğin hava limanlarının uluslararası ulaşıma açık olmasının KKTC için nasıl elde edilebileceği belli değil.
UKGnin formülünün ötesinde KKTCnin tamamen egemen bir devlet olarak tanınmasını beklemek gerçekçi sayılamaz; çünkü AB ülkelerinin çoğu buna mutlaka karşı gelir.
Kuzey Kıbrısın AB ile entegrasyonunu öngörmeyen bir bölünme formülünün Ada Türkleri için AB vatandaşlığı statüsünün kaybıyla sonuçlanmasının KKTCde olumlu karşılanacağı da çok şüphelidir.
* * *
Türkiye açısından Kıbrıs açmazı, AB üyelik sürecini iki yönden etkiliyor. Gümrük Birliği Protokolü, Güney Kıbrısa teşmil edilmedikçe sekiz önemli başlık açılamayacak ve dolayısıyla süreç bitmeyecektir. Müzakere süreci bitse de Kıbrıs meselesi çözümlenmeden veya çözümü için gereken koşullar yaratılmadan AB üyeliği gerçekleşemez.
UKG raporunda, Türkiyenin limanlarını Güney Kıbrıs uçaklarına ve gemilerine açmasını, Türkiyenin "sivil ve askeri liderleri"nin iki toplumlu ve iki bölgeli bir çözümü desteklemelerini ve çözümden sonra Adadaki bütün Türk kuvvetlerin çekilmesini taahhüt etmelerini öneriyor. Mümkün mü?
Orta vadede yapılabilecek tek şey, KKTCnin izolasyonuna son verilmesi amacına yönelik "eylem planı"ndaki talepleri asgariye indirerek veya bunlardan gerekirse tamamen sarfınazar ederek limanları açmaktır.
Bu kuşkusuz pozisyonumuzda bir gerileme olur, fakat AB sürecini canlandıracak ve başka ülkelerin direnişlerini zayıflatacak bir hamle teşkil eder.
İlerlemek için bazen gerilemek iyi bir taktiktir. Fakat Türkiyenin bugünkü çalkantılı ortamında realist bir vizyon, kendine tam güven ve muazzam politik cesaret gerektirir.
İLTER TÜRKMEN - HÜRRİYET