​​​​​​​Liyakatin bitişi

Artık Merkez Bankası Başkan yardımcılarında mesleki tecrübe aranmayacak.

Son kararname ile Cumhurbaşkanı'nın atadığı herhangi biri Merkez Bankası Başkan yardımcısı olabilecek.

Eğitim ve mesleki tecrübenin artık hiç anlamı yok!

Bu yıl başında İngiltere Merkez Bankası Başkanlığına atanan Andrew Bailey'nin bu göreve nasıl getirildiğini biliyor musunuz?

1694 yılında kurulan ve en eski merkez bankası olma özelliğine sahip İngiltere Merkez Bankası'nın son başkanının belirlenmesi ve atanması süreci liyakatin ne demek olduğunu en iyi anlatan bir örnek. Merkez Bankası eski uzmanlarından Mülkiyeli Dr. Ayhan Bülent Toptaş, geçen hafta bir internet sitesinde yayınlanan makalesinde Andrew Bailey'in atanmasını şöyle anlatıyor:

İngiltere Merkez Bankasının İngiliz olmayan ilk Başkanı Mark Carney'nin görev süresi 15 Mart 2020'de dolacaktı. İngiltere hükümeti neredeyse bir yıl önceden kolları sıvadı. İlk kez bir insan kaynakları şirketi ile anlaşma yapıldı. 24 Nisan 2019'da İngiltere'de yayınlanan binlerce iş ilanına bir yenisi eklendi: "İngiltere Merkez Bankasına Başkan alınacaktır". İlan İngiliz hükümetinin "Atamalar" web sitesinde ve anlaşma yapılan insan kaynakları şirketinin web sitesinde yayınlandı. İlanda adayların karmaşık ve güçlü bir finansal kuruluşa liderlik edebilecek yetkinlikte olması gerektiği belirtilirken, yıllık ücret 480.000 pound olarak ilan edildi.  Başvuruların en geç 5 Haziran 2019 tarihine kadar anlaşma yapılan insan kaynakları şirketine e-posta ile ulaştırılması istendi. Mülakatların 2019 yazında yapılacağı, atamanın da 1 Şubat 2020'de gerçekleşeceği belirtildi.

İngiltere Maliye Bakanı konuyla ilgili yaptığı açıklamada becerisi ve tecrübesiyle Bankaya liderlik edecek kişinin belirlenmesinin İngiltere ekonomisinin gücünü sürdürmesinin sağlanması ve İngiltere'nin global finansal merkez niteliğinin sürdürülmesi açısından hayati öneme sahip olduğunu belirtti. Bakana göre zorlu Brexit süreci bazı adayların aday havuzuna girmekten çekinmesine ve geri durmasına yol açabilirdi. Başbakanın bu kaygısının Bankanın tarihinde ilk kez bir insan kaynakları şirketi ile anlaşmasının yolunu açmış olma ihtimali çok yüksek.

Merkez Bankası Başkanlığı İçin Sadece Linkedin Üzerinden 650 müracaat

Başkan yardımcısı Ben Broadbent, Baş Ekonomist Andy Haldane, eski başkan yardımcılarından Andrew Bailey ve Bankanın başında kadın başkan görmek isteyenlerin favorilerinden Nemat Shafik de başkanlığa atanabilecek yetkinlikte görüyorlardı. Eski Hindistan Merkez Bankası başkanlarından Raghuram Rajan da başkan adaylarından biriydi ama Brexit süreci Birlik dışından bir adayın seçilme olasılığını azaltıyordu.

5 Haziran 2019 tarihine kadar insan kaynakları şirketine 650'den fazla müracaat geldi. Müracaatta bulunan adaylardan uygun bulananlar mülakata davet edildiler.

Sonunda 20 Aralık 2019 tarihinde İngiltere Merkez Bankasının 121. Başkanının 1985 yılında Bankada göreve başlayan Bankanın çeşitli kademelerinde çalıştıktan sonra başkan yardımcılığı da yapmış olan Andrew Bailey olduğu İngiltere Maliye Bakanı tarafından kamuoyuna duyuruldu. Ancak süreç henüz tamamlanmamıştı.

Yeni Başkanın Hazine Komisyonuna gönderdiği yanıtlar Bankanın Web Sitesinde, bu yanıtlar üzerinden Komisyonda yapılan mülakat Parlamento Televizyonunda yayınlandı.

Parlamentonun Hazine Komitesinin Andrew Bailey'e yönelttiği 31 soru ve Andrew Bailey'nin bu sorulara verdiği yanıtlar 4 Mart 2020 tarihinde 41 sayfalık bir metin halinde İngiltere Merkez Bankasının web sitesinden, ayrıca bu yanıtlar hakkında komisyona verdiği üç saatlik mülakat parlamento televizyonundan naklen yayınlandı. Bu mülakatın amacı başkan göreve başlamadan önce onun Hazine Komisyonu ve kamuoyu tarafından tanınmasını sağlamaktı. Onun yaklaşımlarını anlamak ekonomik aktörlerin gelecek ile ilgili projeksiyonlarını daha net oluşturmalarına katkı sağlayacaktı.

Sorulardan ilki şu; İngiltere Merkez Bankası Başkanı olarak görevinizi yürütürken çıkar çatışmasına yol açabilecek bir iş veya finansal bağlantınız ya da veya yükümlülüğünüz var mı?

Bir diğer ilginç soru; Liderlik yaklaşımınız nedir? İngiltere Merkez Bankasına nasıl liderlik etmeyi düşünüyorsunuz? Sizin idarenizdeki İngiltere Merkez Bankası için temel stratejik tutkularınız neler? Sizin başkanlık performansınızı hangi kritere göre değerlendirmeliyiz? Para arzındaki artış ve varlık fiyatları enflasyonu ortaya çıkartmakta nasıl bir rol oynar? Bunlar para politikasının oluşturulmasında nasıl bir rol oynar?

Şimdi size can alıcı soruyu sorayım: İki ülke arasındaki farkı anladınız mı?

Anlamadıysanız anlatayım. Bir ülke liyakate önem veriyor, diğer ülke ise liyakatin ortadan kaldıran kararname yayınlıyor.

Sonuç: Liyakatin kaldırıldığı ülke, liyakatin var olduğu ülkenin Merkez Bankası'nın kapısında 3-5 milyar dolar swap (kısa vadeli borç takası) için sabahlıyor.

Bir bedevi Hz. Muhammed'e "Kıyamet ne zaman kopacak?" diye sorar. Hz. Muhammed de ona "Emanet kaybolduğunda kıyameti bekle" diye yanıt verir. Bedevi HZ. Muhammed'den sorusuna biraz daha açık bir yanıt vermesini ister. O zaman da Hz.Muhammed ona "İşi ehline vermediğinde kıyameti bekle!" der.

Remzi ÖZDEMİR, 13 Temmuz 2020
remzi@ekonomist.net
https://twitter.com/remzi_ozdemir