Makedonya Bile Azınlık Mülklerini Vermiyor

TEOMAN ALİLİ

Makedonya küçük ama etnik açıdan çok karışık bir ülke. Türkler, Makedonlar. Arnavutlar, Bulgarlar, Ege Makedonları olarak adlandırılan Grekler ve daha pekçok etnik grup ülkede yaşıyor. Makedonya’nın AB ilerleme raporlarında sürekli olarak geçmişte ülke topraklarında mülk sahibi olanların mülklerinin iade edilmesi baskısı yapıldı ama Makedon yönetimleri buna direndi. Özellikle Türkler Osmanlı döneminde kalan mallarını geri almak için çok çaba harcadı, başarılı olamadı.

“BEYAN BELGELERİ” HAK İSPATI

Bir ülkeden mülkleri geri almak için en geçerli belge “beyan belgeleri.” Hak sahibi olduklarını iddia edenler ancak vaktiyle imzaladıkları mülklerinden vazgeçme beyan belgelerini gösterebiliyorlar. Mesela Makedonya’dan Balkan Savaşı’ndan sonra göç edenler Sırp-Hırvat krallığına “mülklerinden vazgeçtiklerine dair” belgeler imzalamış ve bu sayede Anadolu’ya gitmelerine izin verilmişti. Sosyalist Devrim’den sonra da Yugoslavya’ya bağlanan Makedonya’dan ayrılmak isteyenler benzer belgeler imzalamış ve bu sayede Türk Büyükelçiliği’nden “vesika” adı verilen Türkiye’ye göç belgesi almalarına Yugoslav yönetimi tarafından izin verilmişti. İşte şimdi Makedonya’dan toprak veya mülk isteyenler bu belgelerini ve eski tapularını göstererek hak talebinde bulunmaya çalışıyor.

MÜLK VERMEK İÇİN DEĞİL KORUMAK İÇİN DÜZENLEME

Bugün Türkiye’de vakıf malı olarak geçen mülklerin “sahiplerine” verilmesi için yasal düzenlemeler yapılırken Makedonya devleti mülkleri korumak için yasal düzenlemeler yaptı. Üstelik bu düzenlemeleri yaparken artık tarihte varolmayan bir ülkenin devamı olma dezavantajına rağmen geri adım atmıyor. Makedonya’nın havaalanı, Vardar Ovası olarak bilinen Vardar nehri kenarı, ve köylerinin büyük çoğunluğunun Makedonya’dan göçen Türklere ait olduğu biliniyor işte Makedonya buraları korumak için yasal düzenlemeler yapmış.

1- Makedonya’dan toprak veya mülk alabilmek için karşılıklılık esası aranıyor.

2- Toprak talebinde bulunanların kesinlikle Makedonya vatandaşı olması gerekiyor.

3- Toprak talebinde bulunan kişilerin bir Makedon vatandaşıyla evli olması durumunda bile 5 yıl beklemesi gerekiyor.

4- Daha önce Makedonya veya Yugoslavya vatandaşlığından çıkan bir kişinin geri kabülü için bir Makedon vatandaşıyla en az 8 yıl evli olması gerekiyor.

Bunlar sadece öne çıkan maddeler. Elbette başka zorluklar da var. Makedonya AB’ye tam üye olmak üzere olan bir ülke. 2 milyonluk küçük balkan ülkesi de tıpkı diğer aday ülkeler gibi bazı dayatmalarla karşı karşıya kaldı. Yunanistan’ın ismini değiştirmesi yönündeki baskılarına bile hala direnen Makedonya, kendi güvenliğine tehdit saydığı bazı konularda geri adım atmıyor ve küçücük bir ülke olmasına rağmen AB dayatmalarına direniyor. Verdiği tepkiler sayesinde kazanımlar elde eden Makedonya çok yakında son müzakere sürecine girmeye hazırlanıyor ki şimdiden vatandaşları vizesiz biçimde AB ülkeleri ile Norveç ve İsviçre gibi ülkelere seyahat hakkını aldı. Bu hakkı alırken de özellikle mülk konusunda baskılara boyun eğmedi. Tabi bu durum neredeyse bütün Balkan ülkeleri için de geçerli. Dolayısıyla Türkiye özellikle Rum mülkleri konusunda Yunanistan’daki uygulamaları karşılık olarak göstererek “mütekabiliyet esası”nı uygulayabilecek konumdaydı.

---

TEOMAN ALİLİ, 1 Eylül 2011