David Lloyd George


Türk orduları Makedonya'dan ve Trakya'dan hızla geri çekilirken, beş yüzyıl sonra, Osmanlıların Avrupa'da ayak bastıkları yerlerden sökülüp Asya'daki anayurtlarına sürüldükleri açıkça görülüyordu. 10 Kasım 1912 Pazar günü artık sonuçtan kimsenin kuşkusunun kalmadığı bir sıra, Londra'daki genç bir Yunanlı yeni günlüğüne şu heyecan verici satırları yazıyordu:

"Bu akşam Downing Street 11 numarada yemek yedim. Yemekte Lloyd George, Masterman, Spender, Roberts ve üç hanım vardı. Konuşma hep savaş konusundaydı. Akşam yemeğinde Lloyd George şampanya getirtti ve şu sözlerle kadehini kaldırarak şampanyayı içti: 'Bu gece temsilcilerinden biri aramızda olan müttefiklerin şerefine ve Türk'ün Avrupa'dan atılması, geldiği yere gönderilmesine içiyorum"

Günlüğü tutan Yunan asıllı John Stavridi genç bir avukattı. Galli politikacı Lloyd George'la avukatlık yaptığı sıra dostluk kurmuş ve Londra'ya Yunan Başkonsolosu olarak atanmıştı. Reuter Ajansı'nın muhabiri olarak edinmiş olduğu tecrübe, Yunan politikası üzerinde çok etkin olan Rallis ailesiyle yakın ilişkileri, iyi iş adamı oluşu, Yunan ve İngiliz politika dünyaları arasında aracılık yapması çok iyi bir yere gelmesini sağlamıştı. Milliyetçi Liberal Kulüp'ün hevesli liberal çevresi, Yunan milliyeti politikasının ateşli dünyası, gemi sahiplerinden, tüccarlardan, bankacılardan oluşan Londra'daki Yunan kolonisinin sağlam ve refah içindeki dünyası arasında kolayca ve rahatlıkla dolaşabiliyordu.

O gece Lloyd George hep Balkanlar'daki savaştan söz etmişti. Lloyd'a sonraki on yıl için yön veren ilgilerin ve önyargıların ilk ışığı işte bunlardır. O, Türk'ün tasını toprağını toplayıp Avrupa'dan atılmasından yanaydı:

"Şahsen ben Türk'ün İstanbul'u elinde tutmasını bile istemiyorum. Ama bu, çözmek zorunda olduğumuz en güç sorundur. Benim fikrime göre en iyi çözüm yolu, İstanbul'u, Çanakkale Boğazı'nı uluslararası bir statüye kavuşturmaktır."

Lloyd George, birlik olmanın gerekliliği konusunda Stavridi'yi uyardı:

"Müttefikler için tek önemli şey kenetlenmiş olmaktır. Müttefikler bunu yaparlarsa, pek çok zorluk ortadan kalkacak ve size karşı gelecek hiç kimse kalmayacaktır. Ganimetleri paylaşmak için kendi aranızda kavga etmeye başlarsanız, öbür devletlere işe karışmak fırsatını vermiş olursunuz."

Yunanlılara gelince, Lloyd George şöyle konuşmuştu:

"1897'nin anılarını silip süpürdünüz, gerektiği gibi silahlandırıldığınız, eğitildiğiniz ve yönetildiğiniz zaman ne yapabileceğinizi gösterdiniz. Şimdi, sizinle fetihleriniz arasına kimsenin girmesine izin verilmeyecektir. Müttefikler aralarında anlaşırlarsa, Türkiye'nin Avrupa'da kalan bölümünü düşündükleri en iyi şekilde paylaşabilirler... Girit'i şimdiden kendinize ait sayabilirsiniz. Girit'i almanıza engel olabilecek tek devlet İngiltere'dir ve İngiltere, Girit'i almanızı engellemek için ne bir kurşun atacak, ne de tek bir gemi hareket ettirecektir."

Stavridi, Osmanlı İmparatorluğu'yla yapılan son savaşta İtalyanların Ege adalarını işgal etmeleri sonucu Yunanistan'ın bu ele geçirmesine haksızca engel olunduğunu ileri sürmüştü. Lloyd içtenlikle şu tepkiyi gösterdi:

"Bu bir yüzkarasıdır. İtalya, savaşın sonu gelmeden çıkıp gitmezse, Yunanistan, bütün adaların kendisine verilmesini barış koşulu olarak ileri sürmelidir. Ama, sizin de, basın, açıkhava toplantıları ve çeşitli yayınlar aracılığıyla İngiltere'de bir kamuoyu yaratmaya yardım etmeniz gerekir. İngiliz hükümeti bugünkü durumda resmî bir yardımda bulunamaz, ama Yunanistan adaların kendisine bırakılmasını barış koşullarından biri olarak ileri sürerse, İngiltere buna karşı çıkmak için hiçbir şey yapmayacaktır."

Stavridi şöyle yazıyordu:

"Lloyd George, karşılaşacağım bütün güçlükler için dilediğim zaman ve sık sık kendisini görmemi istemiş, elinden gelen yardımda bulunacağını söylemişti."


Kaynak: Michael Llewellynn Smith, Yunan Düşü, sf. 29-30-31