Muhbir, Ajan, İspiyoncu, Haber Elemanı

Türkiye’de insanlar artık yeni meslekleri ve mensuplarını konuşuyor.

Gözde meslekler; muhabir/gazeteci, ajan, istihbaratçı, muhbir, ispiyoncu haberelemanlığıdır.

Örtülü kimlik ise; muhabir, uzman, danışman, akademisyenliktir.

Meraklı insanlar çoktur. Merak; insanın izdüşümüdür. Uygarlık, bilim; merakla gelişmektedir. Meraksız insan, duyarsız insandır. Duyarsız insanın ise yaratıcı zekasını kullanması söz konusu olamaz.

Merak; nerede, nasıl, ne şekilde, ne amaçla kullanılır ona bakmak gerekir.

Ülkeyi yönetenler de; meraklı insanlardan özel yararlanır. Muhalifleri etkisizleştirmek amacıyla kurulan muhbir ağı, devlet kurumlarıyla ilişkili veya bağımsızdır.

Diktatörlüğe giden yol da muhbir ağı olur. Demokrasilerde olur mu? Olur, örnekleri çoktur.

Muhbir nedir? Nasıl olunur?

Emniyet ya da istihbarat teşkilatına bir çıkar karşılığı bilgi sağlayan, bunun sonucunda da o teşkilatın koruması altında olan kişiye muhbir ya da haber elemanı deniyor.


Muhbirler; yasadışı terör örgütleri ya da organize suç şebekeleri içinden seçiliyor. Emniyet’te bu konu yerel birimlerin tavsiyesi ve güvenlik kleransı ile üst makamların onayı ile aktive olur. Bu adımlar da, İstihbarat Hizmetleri Yönetmeliği paralelinde yürütülür. Onayı, Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi ve Genel Müdür’ü verir.


Muhbirler nasıl ayarlanır? Her oluşum içinde kaç muhbir olabilir?

Sorgu uzmanı polisler, istihbarat elemanları ve sivil ekiplerin tavsiyeleri ile ilgili kişiye bu teklif yapılır. Karşılığında sadece para değil, iyiniyetli, yasa ihlal etmeden, yoruma açık durumlarda adli yardımda da bulunulabileceği hissettirilir.

Yasal mıdır?

Muhbir çalıştırma esasları Polis Vazife ve Selahiyetleri Kanunu’nda mevcut. Bunun dışında Kaçakçılığın Men ve Takibi’ne Dair Kanun’da da ajanlık kurumu düzenleniyor. Ancak açıkça suç işlemiş bir kişiye polis eğer, ajan ol, seni affedeceğiz derse bu suçtur.

Bilgi dağılımlarının kime nasıl gönderileceğine nasıl karar verilir? Muhbirlerin çalıştığı istihbaratçılar kime bağlıdır?


Güvenliği ilgilendiren, ayrıca da ideolojik temelde hassas konularda muhbirlerin nerede olursa olsun verdiği tüm bilgiler öncelikle Emniyet Genel Müdürlüğü İstihbarat Dairesi Başkanlığı’na gelir. İl ve diğer birim yapılanmalarında istihbarat bölümlerinin atamaları gibi bilgi ve personel hiyerarşisi de Ankara’ya bağlıdır.


Muhbirlerden gelen bilgilere her zaman itibar edilir mi? Bilgi nasıl teyit edilir?

Bilginin doğruluğu çeşitli kanallardan kontrol edilerek süzülür. Ankara’da istihbarat kıymetlendirme ve analiz biriminde son halini alır. Güvenilirliği diğer muhbirlerden gelen ve mevcut istihbarat bilgilerinin karşılaştırılması ise anlaşılır.


Muhbirin ihbarı ile hemen işlem yapılabilir mi?

Emniyet’in kimi zaman sayıları bini geçen bu istihbarat havuzunda boğulma durumu vardır. Bunun yanında gelen bilgi de gözden kaçırılmış ya da dikkate alınmamış olabilir. Bir de bu ihbarlara teker teker bakılsa da, destekleyici diğer yan bilgiler olmadığı için sonu hüsranla biten olaylar yaşanabilir.


Her kurumda muhbirlik ağı genişliyor.

Kamu kurumlarında, özel şirketlerde, eğitim camiasında da sivil polislerin yerine muhbir öğretmenler almış okullarda irtibat görevlisi adı altında sivil polisler görevlendirilmişti.


Üniversitelerde, liselerde onbinlerce güvenlik kamerası kuruldu. Giriş-çıkışlar, okul koridorları 24 saat kayıt altına alınıyor.


Özel Güvenlik: Okulların giriş-çıkışlarının kontrol altında tutulması amacıyla okul girişlerine gerek özel güvenlik görevlileri, gerekirse okul görevlileri de yerleştirilebiliyor.

Ayrıca her kurumun, her okulun bir müdür yardımcısı irtibat görevlisi olarak belirlenmiş ve yetkililerle, görevlilerle karşılıklı iletişim bilgileri paylaşımı sağlanmaktadır.

Muhbirlik, bir iş alanıdır. Ancak bunu yapacak gönüllüler de çoktur.

Kanun gereği yabancı ajanlar, kamu görevlisi olarak alındı. Her ilde irtibat büroları var.

Türkiye; telefonu dinlenen, çıkarı için bazılarının muhbir olabileceği bir ülkedir.

Ajanlarıyla, muhbirleriyle donatılan Türkiye’de; korku ve endişe ile iç içedir.

Günün Sözü: saygınlığını makamdan alanlar, makamdan sonra kişiliksiz kalırlar.

Hon. Prof. Dr. Nurullah AYDIN, 4 Haziran 2012
na741954@gmail.com