News of Habip Hamza ERDEM

ANADOLU’DA TÜRKLER (IX)
Ticaretin dini
Osmanlı İmparatorluğu’nun duraklama ve gerileme dönemlerinin nedenlerinden biri de, ‘Yeni Deniz Yolları’nın keşfi olarak bilinir. Oysa Doğu Akdeniz ve Mısır limanları hâlâ önemini koruyor ve Leibniz, Fransa kralı XIV. Louis’ye verdiği ‘bilgi notları’nda Fransa’nın Mısır’ı fethetmesini bir ‘kutsal görev’ olarak niteliyordu.
Bu Alman hukuk doktorunun Paris’te ne işi vardı denilecek olursa; nedeni Leipzig’de öğrenimini tamamlayan Leinbiz’in, önce Mayence (bugünkü Mainz) Devleti’ne ‘danışman’ ve ardından Paris’e ‘diplomat’ olarak atanmasıdır.
Kaldı ki, ...

ANADOLU’DA TÜRKLER (VIII)
Sadrazamın hası
Kırk yıl süren IV. Mehmet yönetimini üç dönemde ele almak yerinde olur: Köprülü Mehmet Paşa’nın sadrazam ve/ya da egemen olduğu (1648-1656) dönemi, Zurnacı Mustafa Paşa’nın dört saatlik sadrazamlığından Polonya Barışına kadar süren dönem (1656-1676) ve Köprülü Fazıl Ahmet Paşa’nın sadrazam ve/ya da egemen olduğu dönem (1676-1687).
Burada Köprülü Fazıl Ahmet Paşa’nın ‘Devlet adamı’ niteliğini vurgulamak yerinde olacaktır. Çünkü savaşlarda iyi bir ‘Komutan’ olmasının yanısıra, farklı bir ‘Komutan’ olup, savaş meydanı ...

ANADOLU’DA TÜRKLER (VII)

“9 Şubat 1640’ta henüz 25 yaşında genç fakat fizik bakımdan çökmüş bir hükümdar tahta çıkarıldı, başka aday yoktu. Daha önce Osmanlı tarihinin en genç mareşallerinden olan kardeşi IV. Murad üç erkek kardeşini katlettirmişti.” diyor İlber Ortaylı (1).
“Sultan İbrahim deli falan değildi, tahta çıkarken çok bilgece bir dua etmişti. Ama sinirleri çok bozuktu, ani hiddeti yüzünden devletin kıymetli yöneticilerini kaybetti”
“1615’te Osmanlı tarihinin en genç fakat en filozof ve bilgili padişahlarından I. ...

ANADOLU’DA TÜRKLER (VI)
Hollanda ve tütün
III. Mehmet’in ölümü üzerine oğlu 1. Ahmet henüz onbeş yaşında tahta oturacaktı. Çünkü babası, büyük ağabeyini, kendisine rakip olur korkusuyla boğdurmuştu. Belki de o nedenle, I. Ahmet artık padişahların oğullarını öldürme geleneğini ortadan kaldıran bir yasa çıkaracaktı.
Kendisinden beklenilmeyen bir olgunluk gösteren I. Ahmet, babasının son günlerinde Mısır’dan Sadrazamlık için çağrılan ama III. Mehmet’in sağlığında yetişemeyen Yavuz Ali Paşa’nın getirdiği paralar ile kimi yeni ünvanlarından elde edilen gelirlerle kapıkulu ...

ANADOLU’DA TÜRKLER (V)
Kanun Devleti
Osmanlı İmparatorluğu’nun Sultan Süleyman dönemi, ‘Kanun Devleti’ olma yönünde ileri bir ‘aşama’ olarak değerlendirilebilir. Zaten Sultan Süleyman’ın belki de en önemli özelliği ‘Devlet adamı’ niteliği taşıyan yöneticilerle çalışmış olmasıdır.
Bunların başında, Yavuz Selim’in damadı olan Lütfi Paşa (1488-1564), Ebussud Efendi (1480-1574) gibi bilge kişiler gelmekte olup; Pirî Reis (1465-1554), Kılıç-ya da Uluç Ali Paşa ((1500-1587) ), ve Hızır Reis (Barbaros Hayreddin-1475-1546) gibi amiraller ile Pargalı İbrahim Paşa (1493-1536), Sokullu Mehmet ...

AAA KİLİSE TOP MERMİSİ DÜŞMÜŞ !
Hem de ‘Hükûmet Binası’nın yanıbaşına mı ne ?
‘Başbakan yardımcısı’ da mı oradaymış ?
‘Toplantı’ halinde..
Ne ‘top’lamaya gitmişmiş oraya ?
Kimse söylemese de ben söyleyeyim; ‘nal toplama’ya gitmiştir.
Bu nalları ‘top’layıp, İŞID’a gönderecektir.
Ki, aynı ‘top’la ‘nalları dike’...
Nal, dedim de aklıma geldi; İsmail Kahraman’ın da bir ‘nal’ı düşmüş diyorlar.
Çifte atarken, hani tüm Türkiye’nin diline yer eden ‘atıyorum’ sözü var ya o anlamda ama bu kez bir ...

ANADOLU’DA TÜRKLER (IV)
Toprak Düzeni
Akkoyunlular da, Karakoyunlularda olduğu gibi Moğollardan kalma “soyurgal” sistemi yaygın olarak kullanılmıştı. Buna göre angarya ve ağır vergiler vardı. Örneğin köylüler ya beyin tarlasında her yıl belli bir süre çalışacaklardı veya bedelini ödeyeceklerdi. Buna “ırgadiye” resmi deniyordu. Doğu Anadolu köylüsünü de ezen bu vergiler Osmanlılar tarafından kaldırılmıştır.
Osmanlılarda ise, “Bayezid'in âsi ordusuna girenlerden hiç kimse Tımar almak için gelmemişti. Hatta Sipahiler de Tımardan kurtularak Kapıkulluğuna geçmek için Şahzadeye yardım ediyorlardı. ...

ANADOLU’DA TÜRKLER (III)
İlk ‘muhtıra’
Eğer De Saurigny’in sözlerine inanılacak olursa (1), Fatih Sultan Mehmet zamanın en bilge ‘astronomi’ bilgini kadar astronomi biliyordu. Ve yine, eğer Fatih’ten sonra gelen Osmanlı padişahları onun kadar ‘ileri görüşlü’ ve ‘aydın’ olabilselerdi, Türkler bütün Avrupa’yı egemenlikleri altına alabileceklerdi.
Ne var ki, Fatih Sultan Mehmet yerine, oğullarından daha ‘aydın kafalı’ Cem Sultan değil, ama ‘sofu’ II. Bayezid geçecek ve saltanatının yirminci yılında (1502) yönetimi sadrazama bırakıp, kendisini bilime değil ama ...

ANADOLU’DA TÜRKLER (II)
Tımar’ın sonu
Timarın bozuluşu Devletin Ordusunu temamen ulûfeli askerlerden oluşturmaya zorlamıştı. Oysa bu kolay değildi. Çünkü böyle bir şeyin yapılması vergi düzeni ile yönetim mekanizmasının yeniden kurulmasıyla olanaklıydı. Ne XVI. ve ne de XVII. yüzyıllarda, bu türlü derin değişiklikler yapmak ise olanaklı değildi. O nedenle imparatorluğun hem iç ve hem diş ilişkilerinde derin çalkantılar oldu.
Gerçekten de, 1630’larda, Timarlı Sipahi denilen askerî örgütlenme hemen hemen tükendi. Bu dönemde, Zeamet ve Timar miktarı ...

ANADOLU’DA TÜRKLER (I)
Yeni ufuklar
İstanbul’un alınması insanlık tarihinde yeni bir ‘Çağ’ın başlangıcı olarak bilinir. Batılı doğulu tüm tarihçiler ‘Yeni Çağ’ için 1453 tarihini başlangıç olarak alırlar.
Her şeyden önce ‘Doğu Roma İmparatorluğu’nun son kalesi olan İstanbul da düşmüştür ve Batı için artık bir ‘Doğu Sorunu’na dönüşmüştür.
II. Mehmet, artık Fatih Sultan Mehmet’tir, imparatorluğun sınırlarını Erzincan (Otlukbeli)’den Preveze’ye, Sivastopl’dan Tarsus’a 2 214 000 km² ye genişletmiştir. Bu yüzölçümünün Anadolu’daki bölümü ise 511 000 km²dir. Oğul ...