News of Tartışma ve Fikir Meydanı

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (13)
ABD’nin dördüncü başkanı James Madison (1809-1817) “Demokraside halk birleşip kendi kendisini yönetir, Cumhuriyet’te ise halk yine birleşir ama seçtikleri temsilciler ve kamu yöneticilerince yönetilir” diyordu.
Madison’un başında olduğu Parti ise, 1801-1825 aralığında var olan Cumhuriyetçi-Demokrat Parti’dir. (Parti républicain-démocrate/Democratic-republican party)
Ki bugünkü Demokrat Parti’nin anası olup, hem Başkanı ve hem de Kongre’yi denetlemekte idi.
İşte bu Parti’nin Amerikan federal sistemine uygun olmasına karşın, giderek bugünkü Demokrat Parti’ye doğru evrildiği ve aynı dönem ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (12)
Cumhuriyetçi ya da Demokrat olmak konusunda, yine bir parantez açarak, Fransız sosyalistleri arasında nasıl bir farklılık olduğu konusuna değinebiliriz.
Régis Debray, Sosyalist Parti milletvekilleri olarak, İçişleri Bakanı Pierre Joxe ve Savunma Bakanı Jean-Pierre Chevenement’ın Cumhuriyetçi, aynı partinin Kültür Bakanı Jacques Lang ile Başbakanı olan Lionel Jospin’in ise Demokrat oldukları ileri sürülebilir mi diye soruyordu.
Burada ilk dikkate alınması gereken konu, Cumhuriyetçi ya da Demokrat olmakla, sosyalist ve hatta komünist partiler içinde ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (11)
Cumhuriyet ve Demokrasi arasındaki ayırım ‘hak’ ve ‘ödev’ler konusunda da kendisini göstermektedir.
Her ne kadar bu iki terim birlikte kullanılıyor ise de, genelde dillendirilen ‘demokratik haklar’ olmaktadır.
Öyle ki, ‘demokrat’ olmanın en beliğin özelliği ‘demokratik hakları’ savunuyor olmaktır.
Peki ama, demokratik bir rejimde diyelim, eğer demokrasinin bizzat kendisi tehlikede ise, demokratımız ne yapacaktır?
Debray, Cumhuriyetçinin zamanı önemsediğini ama demokratın ise böyle bir durumda, işi zamana yaymaya eğiliminde olduğunu söylemektedir.
Türkiye’de Yargıtay ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (10)
Kuşkusuz demokrasi anlayışının da zaman içinde değişebileceği ve değiştiğini yadsıyamayız.
Nitekim Eski Yunan’dan buyana pür biçimsel, hukuksal ya da anayasal bir terim (notion) olarak gelen demokrasi, ancak 19ncu yüzyılda ve ‘sosyal’ kavramının ortaya çıkışıyla birlikte toplumsal bir içerik kazanmıştır.
İlla ‘savaş’ denilmese bile, toplumsal sınıflar arasındaki ‘çelişki’lerin belirginleşmesi demokrasi terimini, denilebilirse eğer, ete kemiğe büründürmüştür denilebilir.
Böylece ‘doğrudan demokrasi’ yerine ‘temsilî demokrasi’ keşfedilmek durumunda kalınmıştır.
Bir başka deyişle, ‘politik rejim’e ‘sosyal’ ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (9)
Cumhuriyet ve Demokrasiyi istek/gereksinme diyalektiği boyutuyla ele alacağımızı söylemiştik.
Ancak, kuramsal çözümlemelerimizi yer yer ‘somut’a dönerek pekiştirmenin yararlı olacağı da açıktır.
O nedenle, son günlerde gerçekleştirilen CHP kurultayını, açıklamalarımız ışığında değerlendirebiliriz.
Neresinden bakılırsa bakılsın, bu kurultayın Demokratik olduğu söylenebilir.
Böylece Demokrasi’nin özünde bir ‘teknik’ olduğu bu örnekle de kanıtlanmış olmaktadır.
Ya da, en azından demokrasinin ancak ve sadece tekniksel yönü ortaya konulmuştur denilebilir.
Ve eğer, söylenildiği gibi, bir ‘değişim’ söz konusu ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (8)
Buraya kadar açıklananlardan hareketle, Cumhuriyet’in ideal bir kavram Demokrasi’nin ise teknik bir kavram olduğu izlenimi edinilebilir.
Ki, bu tür bir yaklaşımın yabana atılmayacağını düşünenlerdeniz.
Ancak Brezilya eski Eğitim Bakanlarından Renato Janine Riberio ile Demokrasi’nin yeniden keşfinden yana olup bu konuda makale ve kitapları bulunan Daniel Arpagu’nun, “Demokrasi mi Cumhuriyet mi?” (1) başlıklı makalelerinde, cumhuriyet geleneğine oranla demokratik geleneğin sosyal katılıma (inclusion) daha iyi (ya da daha fazla) elverişli olduğu tezi işlenmektedir. ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (7)
Cumhuriyetin ‘evrensel’ Demokrasinin ise ‘yerel’ olduğunu söylemiştik.
Böylece Cumhuriyet’in ‘soyut’ ve Demokrasi’nin de ‘somut’ olduğu düşünülebilecektir.
Ve eğer ‘Akıl’ başvurulacak en yüce makam olarak kabul edilecek olursa, Cumhuriyet’te Devletin ‘üniter’ ve ‘merkezî’ olması da kaçınılmaz olacaktır.
Çünkü, bu iki özellik, doğası gereği, hemşericilik (yerdeşlik), dar çevrecilik, yerel alışkanlık ve gelenekçilik ve gerekse şeyhlik ve ağalık gibi yerel otoriterciliğe karşı olmayı getirecektir.
Oysa tahmin edileceği üzere, Demokrasi, başta âdem-i merkeziyetçilik olmak üzere ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (6)
Laiklik bakımından Cumhuriyet ve Demokrasi arasındaki farka gelince; Cumhuriyet’te Devlet Dinin tüm etkilerinden bağımsız, Demokrasi’de ise Din Devletin tüm etkilerinden bağımsızdır.
Türkiye Cumhuriyeti’nde, Cumhuriyet, Diyanet İşleri Başkanlığı’nı kurarak Devlet’in din işlerine müdahalesinden çok, ‘Dinin özgürleşmesi’, onun bağnaz kişi ve kurumlar elinde yozlaştırılmaması ve Devlet işlerinden bağımsızlaşmasını amaçlamıştır denilebilir.
Müftü, imam gibi din görevlilerinin Devlet memuru olmaları, memuriyet gereklerini yerine getirmenin ötesinde dinsel herhangi bir zorunluluk dayatmıyordu.
Örneğin müftünün kravat takması abdestini ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (5)
Cumhuriyet’in ‘eğitilmiş insan’larla yaşayabileceğini söylemiştik.
Cumhuriyet okulu sever (ve onurlandırır -l’honore); Demokrasi ise ona kuşkuyla bakar (ve savsaklar-néglige) diyor Régis Debray.
Ancak her ikisi de okulda ‘felsefe’den kaçınır diye ekliyor.
Çünkü, Montesquieu, “Cumhuriyet hükûmeti, eğitimin tüm gücüne gereksinme duymaktadır” diyerek bir yandan ‘eğitimin gücü’ ve ondan kendince ‘yararlanmak’ isteğinin hem Cumhuriyet ve hem de Demokrasi için nasıl yaşamsal olduğunu dillendirmiş olmaktadır.
Bununla birlikte, okuma yazma bilmeyenlerin çoğunlukta olduğu bir Cumhuriyet ya ...

CUMHURİYET ve DEMOKRASİ (4)
Demokratik hükûmet, temelde ‘insan’a, üretmek ve alış-veriş yapmak üzere yaratılmış üretken bir varlık (animal) olarak bakar, diyor Régis Debray.
Ki, doğrudur.
Her ne kadar, sözde ‘gerçek demokrasi’ taraftarlarının sık sık ‘insan merkezli’, nesnesi ‘insan’ olan diyerek söze başlamalarına karşın, bu savlarını temellendirecek herhangi bir kanıtları yoktur.
Örnekse, ‘ekonomi’ anlayışları ‘homo economicus’la başlar ve ‘ekonomi’ ‘politika’yı yönlendirmenin ‘nesne’sini oluşturur.
Bırakınız yapsınlar/bırakınız geçsinler ile başlayan anlayış, modern zamanlarda gelip ‘iş’e dayanmıştır: İş kadını, ...