Sırbistan’da 20 Ocak Pazar günü cumhurbaşkanlık seçiminin ilk turu gerçekleştirildi. Açıklanan resmî olmayan sonuçlara göre, birinci turun galibi, aldığı yaklaşık yüzde 40’lık oyla aşırı milliyetçi Sırp Radikal Partisi’nin Başkan Vekili Tomislav Nikoliç oldu. Ancak, yüzde 50’lik barajı aşamadığı için, Nikoliç, Batı yanlısı düşünceleriyle bilinen ve ikinci kez cumhurbaşkanlık koltuğuna oturmaya çalışan Boris Tadiç ile 3 Şubat 2008’de ikinci turda yarışacak. Kamuoyu yoklamaları, Sırbistan’daki cumhurbaşkanlığı seçiminin ikinci turu hakkında farklı sonuçlara işaret ediyor. Ancak, analizcilerin büyük bir kısmına göre, ikinci turun sonucu, Sırbistan Başbakanı Voyislav Koştunitsa’nın hangi adayı destekleyeceğine bağlı olarak belirlenecek.

Sırbistan’daki cumhurbaşkanlığı seçiminin birinci turunu Nikoliç’in kazanması, çoğu kişi için sürpriz olmadı. Gerçekten de, seçim öncesinde yapılan bazı önemli kamuoyu yoklamaları, birinci turda Nikoliç’in zaferine işaret ediyordu. Ancak, söz konusu seçimle ilgili sürpriz olan, önceki seçimlere kıyasla gerçekleşen yüksek katılım oranı. Genel olarak daha yüksek katılım oranının, Sırbistan’daki demokrat güçlerin lehine işleyebileceği yönünde yaygın bir inanç vardı. Ancak, bu sefer yüksek katılım oranından milliyetçi aday Nikoliç önemli ölçüde yararlandı.

Nikoliç’in aldığı yüksek oya, Kosova sorunu karşısındaki katı tutumu ve yürüttüğü seçim kampanyasının önemli etkisinin olduğu söylenebilir. Nikoliç’in seçim kampanyasında verdiği temel mesajlardan biri, 1990’lı yıllarda Sırbistan’ı savaştan savaşa sürükleyen Sırp Radikal Partisi’nin değiştiği yönündeydi. Hatırlatmak gerekirse, savaş suçlarıyla itham edilen Sırp Radikal Partisi’nin lideri Voyislav Şeşely, Eski Yugoslavya Üzerine Uluslararası Ceza Mahkemesi’nde yargılanmaya devam ediyor.

Daha önce Sırbistan’ın Rusya Federasyonu ile yakınlaşması gerektiğini savunan Nikoliç, seçim kampanyasında Sırbistan’ın Avrupa Birliği üyeliğine karşı olmadığını da söyledi. Kulağa hoş gelen bu sloganlarla Nikoliç’in yapmaya çalıştığı demokratik sağın oylarını almaktı. Ancak gerçekteSırp Radikal Partisi’nin değişmediği ortada. Bu parti hâl⠓Büyük Sırbistan” ideolojisini destekliyor. Sırp savaş suçlularından Radovan Karaciç ve Ratko Mladiç’e ise ulusal kahramanlarmış gibi yaklaşıyor. Ayrıca, birkaç ay önce Kosova’ya Sırp askerlerinin gönderilmesini isteyen yine Sırp Radikal Partisi olmuştu. Bütün bunlardan hareketle, Nikoliç’e oy verenlerin büyük bir kısmının, 1990’lı yıllarda Sırp lider Slobodan Miloşeviç’in savaş politikalarını destekleyenler olduğu söylenebilir.

Bütün bunlardan anlaşıldığı üzere, Sırbistan Başbakanı Voyislav Koştunitsa’nın hangi adayı destekleyeceği hususu sadece cumhurbaşkanlık seçiminin ikinci turunun sonucunu değil, Sırbistan’ın geleceğini de belirleyecek. Seçimin ikinci turu Batı yanlısı Boris Tadiç ile Batı karşıtı Tomislav Nikoliç arasında gerçekleşeceği için , ülkenin yörüngesini belirleyecek olan bir çeşit halkoylaması olarak da görülebilir. Bu nedenle, ülkeyi Nikoliç’in eline teslim etmek istemeyenlerin daha yüksek bir oranda seçime katılımı ve bunun sonucunda ikinci turdan Boris Tadiç’in galip çıkması bekleniyor. Gerçi bu husus, Sırbistan’daki demokratik eğilimli siyasi güçlerin kendi aralarında birlik olup olamayacaklarına da bağlı. Çünkü, Sırbistan’daki demokratik bloğun ne zaman kendi arasında bazı anlaşmazlıkları olsa, bu ülkenin siyasi sahnesine Sırp Radikal Partisi egemen olabiliyor.

Nikoliç Sırbistan’ın yeni cumhurbaşkanı olarak seçilirse, Sırp Radikal Partisi Sırbistan hükümetine karşı baskılarını arttırabilir. Kosova’nın statüsü üzerine gelişmelere bağlı olarak da, Sırbistan’da erken seçimlere veya hükümet değişikliğine gidilebilir. Sonuç olarak, Sırbistan’da daha radikal bir duruşa kayan bir hükümet işbaşına gelebilir. Böyle bir hükümet ise, Sırbistan’ın Avrupa Birliği ve NATO üyeliğini daha çok geciktirebilir, Sırbistan’ın komşu ülkeleriyle ilişkilerinde bazı sorunlara yol açabilir. Ama ne olursa olsun, Sırbistan’ın Kosova konusunda yeni çatışmaları başlatmayı göze almayacağı tahmin ediliyor.

Erhan TÜRBEDAR / 28 Ocak 2008

---