Türkiye-Ermenistan İlişkileri: Kısır Döngüyü Kırmak

29 Mayıs 2009, Basın Toplantısı ve Panel

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV), Kafkas Enstitüsü (Caucasus Institute) işbirliği ile, 29 Mayıs 2009 Cuma günü, “Türkiye-Ermenistan İlişkileri: Kısır Döngüyü Kırmak” başlıklı raporun kamuoyuna duyurulduğu bir basın toplantısı ve panel düzenlemiştir. Oturum başkanlığını TESEV Dış Politika Programı Danışmanı Doç.Dr. Mensur Akgün’ün yaptığı panelde, TESEV Dış Politika Program Sorumlusu Aybars Görgülü, Kafkasya Enstitüsü Direktörü Alexander Iskandaryan ve Ulusal ve Uluslararası Ermenistan Araştırmaları Merkezi Direktörü Richard Giragosian konuşmacı olarak yer aldılar.

Doç.Dr. Mensur Akgün raporu kısaca anlatarak ve konuşmacıları tanıtarak paneli başlattı ve raporun 22 Nisan 2009’dan önce yazıldığı için Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi amacıyla yakın zamanda önerilen yol haritasından bahsetmediğini fakat yol haritasına bugünkü panelde değinileceğini açıkladı. Ayrıca Doç.Dr. Akgün, TESEV’in her iki hükümetin de sorunun çözümü için insiyatif almasında önce, 2006’dan başlayarak sınırın ve diplomatik kanalların kapalı olduğu 13 yılın ardından çözüm için sivil toplum çalışmasını gerekli gördüğünü de ekledi. Bu sebeple TESEV, Ermeni uzmanlar ve akademisyenlerle işbirliği içinde görüşmeler ve araştırmalar yapmış, bu da önceden Erivan’da yapılmış bir görüşmenin sonucu olan bu ortak raporun yayınlanmasına ve Kafkas Enstitüsü ile şu anki ilişkilerinin başlamasına imkan sağlamıştır.

Panelin ilk konuşmacısı, aynı zamanda raporun yazarlarında biri olan Aybars Görgülü tarihsel bağlamda genel bir bakış sunduktan sonra normalleşme sürecini güçleştiren üç önemli konuya değindi. Görgülü’nün üzerinde durduğu bu üç konu Ermenistan’ın Türkiye sınırını tanıma meselesi, soykırım iddiaları ve Dağlık Karabağ sorunu oldu. Bu üç konu Görgülü tarafindan detaylı şekilde açıklandı ve kendisi sadece Dağlık-Karabağ sorununun normalleşme sürecini olumsuz etkileme potansiyeli olduğunu ileri sürdü. Konuşmasını, politik bağlar kurmanın ilişkilerin normalleşmesi için gerekli bir adım olduğunu fakat kurulan ilişkilerin kalıcı olması için nihai olarak iki toplum arasında bir uzlaşı sağlanmasının teşvik edilmesi gerektiğini söyleyerek bitirdi.

İkici olarak, Alexander İskandaryan daha çok politik kararları ve eylemeleri etkileyen Ermeni kamuoyunun görüşlerine değinerek ve özellikle ekonomik rekabetin artması korkusu gibi sınırın açılmasına karşı argümanların da altını çizerek kendi görüşlerini sundu. İskandaryan, her ne kadar Türkiye ile diplomatik ilişkilerin kurulmasına karşı bir politik itiraz yoksa da kamuoyu görüşünün daha karışık olduğuna değindi. Aybars Görgülü’nün sosyal uzlaşı çağrısını, karşılıklı izolasyonla geçen yıllara, toplumdaki tarihsel mirasın etkisine ve Türkiye’nin Ermenistan’daki algısına da gönderme yaparak yineledi ve zihinlerdeki sınırların işbirliği ve uluslararası girişimlerle açılmasını sağlayan sivil toplumu da övdü.

Son olarak, Richard Giragosian hem kamunun bildiği hem de kapalı kapılar ardında gerçekleşen gelişmelere değindi ve Dağlık Karabağ sorununa ayrı bir sorun olarak muamele etmek gerektiğiyle ilgili kendi görüşlerini sundu. Ne Ermenistan’ın diyasporanın eylemlerinden ne de Türkiye’nin ülkedeki aşırı milliyetçilerden sorumlu tutulmaması gerektiğini vurguladı. Giragosian ayrıca Rusya’nın bölgedeki önemli potansiyel rolüne ve Türkiye’nin yaptığı demokratik reformlar ve dış politika yoluyla bölgedeki rolünü yeniden tanımlarken sergilediği duruşu ve değişen politikaları konusunda Ermeni toplumunu bilgilendirmenin gerekliliğine dikkat çekti. Konuşmasını, pozitif değişimlerin yavaş olduğunu fakat bu sürecin zihinlerdeki sınırların açılmasıyla başladığını söyleyerek ve sivil topluma bu büyük ilerlemeyi korumak için ve toplumların mevcut anlatının ötesinde düşünebilmelerini sağlamak için onları bilgilendirmeye devam etmeleri çağrısında bulunarak bitirdi.

Daha sonra konuşmacılar oldukça ilginç soruları yanıtladı ve oturumu şu sonuçlarla bitirdi: Dağlık Karabağ sorunu Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin dışında tutulmalıdır, yavaş ilerleyecek olsa da sosyal uzlaşı normalleşme süreci için çok önemli olacaktır, bu süreçte sivil toplumun özellikle iki ülke arasındaki toplumsal bakış açısını değiştirmede çok önemli bir rolü vardır. Ayrıca, diyasporaya ne Ermenistan ne de Türkiye Dışişleri Bakanlıklarında itimat edilmemesi ve Türkiye’nin Azeri isteklerinin kendi çıkarlarını gölgelemesine izin vermemesi gerektiği de belirtildi.

İm (Kod): Tümünü seç

http://www.tesev.org.tr/UD_OBJS/PDF/DPT/ERM/Panel_Raporu_TR.doc

---

TESEV: Soykırım Tartışması Ermenistan'la Diyaloğu Engellemesin

Doç. Dr. Akgün, "Türkiye-Ermenistan İlişkileri; Kısır Döngüyü Kırmak" raporunun iki ülkeye öneriler sunmak olduğunu söyledi. Aybars da "Sınırın kapalı kalması kimseye fayda sağlamadı" dedi.



Kafkasya Enstitüsü ve Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı'nın (TESEV) birlikte hazırladığı "Türkiye-Ermenistan İlişkileri; Kısır Döngüyü Kırmak" başlıklı raporunu düzenlediği toplantıda basına tanıtıldı.

Açılış konuşmasını yapan TESEV Dış Politika Programı Danışmanı Doç. Dr. Mensur Akgün "Amaçlarının yaşanan gelişmeler ışığında iki tarafa çözüm önerileri sunmak olduğunu" söyledi.

Toplantıya raporun yazarlarından Sabancı Üniversitesi Siyaset Bilimi Bölümü doktora öğrencisi ve TESEV Dış Politika Program Sorumlusu Aybars Görgülü ve Kafkasya Enstitüsü Direktörü Alexander Iskandaryan ile Ulusal ve Uluslararası Ermenistan Araştırmaları Merkezi Direktörü Richard Giragosian da katıldı.

Bugün Karaköy'de bulunan SabancıÜniversitesi İletişim Merkezi'nde yapılan toplantıda konuşan Akgün, "Türk dış politikasının önemli gündem maddelerinden birisi olan Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin normalleşmesi sürecine olumlu katkı sağlamayı hedeflediğini" belirti.

Aybars da "Sınırın kapalı kalmasının iki tarafa da bir fayda sağlamadığını belirtti ve ilişkilerin normalleşmesi için bir an önce açılması gerektiğini" söyledi.

Türkiye-Ermenistan sınırı 1993'den beri kapalı.
Tavsiyeler

İngilizce hazırlanan raporun türkiye ve Ermenistan'a tavsiyeleri şöyle:

* Türkiye'nin Güney Kafkasya üzerinde güçlü bir etkisi var fakat şu ana kadar bölge politikaları sadece Azerbaycan ve Gürcistan'a odaklanıyordu. Şimdi bu etkisini artırmak için Ankara'nın Ermenistan'la açık sınırlar ve iletişim kanalları vasıtasıyla diyaloğa girmesi gerekli.

* Ermenistan sınırının kapalı kalması Türkiye'nin ABD ve AB'den baskı görmesine yol açıyor. Dahası, sınırın kapalı kalması fayda sağlamadı., iki ülkeye de ekonomik açıdan zarar verdi.

* Dağlık Karabağ sorununa çözüm bulmak için Ermenistan, Azerbaycan ve Rusya'nın imzaladığı Moskova deklarasyonuyla ardından gelen AGİT Helsinki belgesi olumlu adımlar oldu; bu süreç devam etmeli. Türkiye-Ermenistan ilişkileri de üçüncü taraflardan bağımsız olarak ele alınmalı.

* Türkiye ve Ermenistan normalleşme sürecinin devamı için en azından bir süreliğine tarihsel duyguları bir kenara bırakmalı. Soykırım meselesi siyasi müzakerelerin dışında tutulmalı. Toplumsal ve kültürel alanda ilerlemenin devletler arası ilişkiler kadar önemli olduğu unutulmamalı. Sivil toplum çabaları desteklenmeli.

* Türkiye'den Orta Asya'ya Ermenistan üzerinden geçen alternatif rotalar düşünülmeli.

* Rusya'nın sürece desteği sürmeli.

* AB, Kafkas bölgesiyle daha yakın ilişki kurma fırsatını kaçırmamalı. AB, Türkiye'nin tam üyelik sürecinin Ermenistan-Türkiye ilişkileri açısından faydalı olduğunu gözetmeli. Ermenistan da AB'yle ilişkilerini sürdürmeli.

İm (Kod): Tümünü seç

http://bianet.org/bianet/azinliklar/114849-tesev-soykirim-tartismasi-ermenistanla-diyalogu-engellemesin

---

Raporun tamamını indir: ---->.......

---

TESEV’in TÜRKİYE-ERMENİSTAN İlişkileri Hakkındaki Raporu

Türkiye Ekonomik ve Sosyal Etüdler Vakfı (TESEV) Ermenistan’ın Kafkas Enstitüsüyle birlikte “Türkiye-Ermenistan İlişkileri: Kısır Döngüyü Kırmak” başlığını taşıyan ve iki Türk ve iki Ermeni tarafından hazırlanmış bulunan bir rapor yayımladı.

Raporun sonunda Türkiye ve Ermenistan ile diğer uluslar arası aktörler için “siyaset tavsiyeleri” yer almaktadır. Fikir özgürlüğü çerçevesinde herkesin istediği fikri ortaya atması ve savunması doğal olmakla beraber, hemen hiç tanınmayan dört kişinin hükümetlere tavsiyelerde bulunmaya kalkması en azından alışılmış bir davranış değildir. Bu arada raporun ne Türkiye’de ne de Ermenistan’da, değil hükümet çevrelerinin, basının dahi pek ilgisini çekmediğini, raporun bir sayfa kadar tutan tavsiyelerinin bile Türkçeye çevrilmesi zahmetine girilmediğine göre böyle bir ilginin de beklenmemesi gerektiğini belirtmemiz gerekmektedir.

Tavsiyelere gelince bunlardan önemli gördüğümüz bir kaçını ele alacağız ve önce Türkiye- Ermenistan sınırının açılması üzerinde duracağız. Tavsiyelerde, özetle, Türkiye Güney Kafkaslarda varlığını arttırmak istiyorsa Ermenistan ile diyalog kurması, sınırları ve iletişim yollarını açması, kapalı sınırların iki ülkeye ekonomik alanda zarar verdiği, sınırlar açıldığı takdirde bunun Türkiye ve Ermenistan’ın Avrupa ile entegrasyonu için bir teşvik olacağı gibi hususlar yer almaktadır.

Türkiye’nin Güney Kafkaslarda “varlığını arttırmak” istediğinden bahsedildiğini hiç duymadık. Geçen yıl Türk Hükümetince Kafkaslarda istikrar ve işbirliği platformu önerisini ise bir tür hakimiyet kurmak düşüncesini çağrıştıran “varlığını arttırmak” dan tamamen farklıdır ve üç Güney Kafkas ülkesi, Rusya ve Türkiye’nin gönüllü işbirliği esasına dayanmaktadır. Diğer yandan bu bölgede işbirliği ve istikrarın sağlanmasının önündeki en büyük engel Ermenistan’ın izlediği Karabağ ve diğer Azerbaycan topraklarının işgaline neden olan, Türkiye’nin toprak bütünlüğünü tanımaktan kaçınan ve Türkiye’yi soykırımla suçlamaya çalışan politikalarıdır.

Kapalı sınırların Ermenistan ekonomisine zarar verdiği doğru, Türk ekonomisine zarar verdiği yanlıştır. Bugün Türkiye’nin Ermenistan’a ihracatı 100 ila 150 milyon dolar kadardır. Ermenistan küçük ve nispeten fakir bir ülke olduğundan sınırlar açıldığı takdirde Türkiye’den yapacağı ithalatın fazla artması beklenemez. Yüzde yüz bile artsa bu 300 milyon dolar yapar. 300 milyon dolar ise Türkiye’nin en az 100 milyar dolar olan ihracatının binde üçü gibi çok küçük bir rakamı ifade eder. Bu arada, Ermenistan ile ticaret yapan birkaç kişi dışında, Türkiye’de Ermenistan ile normal ilişki kurulmasını ekonomik bakımdan yarar sağlayacağını ileri süren de yoktur.

Türkiye’nin Ermenistan ile olan kara sınırını açması Avrupa Birliği tarafından memnunlukla karşılanacaktır. Ancak Türkiye’nin Avrupa’ya entegrasyonu için o kadar çok engel çıkartılmıştır ki sınırın açılmasının olumlu etkileri entegrasyon için yok denecek kadar az yarar sağlayacaktır.

Tavsiyelerde Karabağ sorununa da yer verilmekte bu arada Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin Karabağ sorununa bağlanmaması gerektiği ifade edilmektedir. Ancak Türkiye, Karabağ ve bu bölgeyi çevreleyen Azerbaycan topraklarının Ermenistan tarafından işgali üzerine 1993 yılında sınırı kapattığı için, yaklaşık o zamandan günümüze Karabağ sorunu Türkiye-Ermenistan ilişkilerinin bir parçasıdır. Diğer yandan daha iki hafta kadar önce Başbakan Erdoğan Azerbaycan Milli Meclisinde sınırın açılmasını kesin bir dille Karabağ sorununun çözümüne bağlamış olduğuna göre hala bunun aksini savunmaya çalışmak gerçekçi görülmemektedir.

İki ülke arasındaki normalleşme sürecine zarar vermemesi için tarihi duyguların, bir süre için olsun, bir kenara bırakılması ve soykırım sorununun siyasi müzakerelerden ayrılması hususu da tavsiyeler arasında yer almaktadır. Soykırım iddiaları, geçmiş bir olayın anılmasının ötesinde Türkiye aleyhinde bir propaganda kampanyasına dönüşmüş olduğundan bu konunun bir kenara bırakılması Türkiye’nin çıkarına değildir. Ancak tarihi bir olay hakkında siyaset adamları veya diplomatların müzakere etmesi bir sonuç vermeyeceğinden Türkiye bu konunun tarihçilerden ve diğer uzmanlardan kurulacak bir komisyon tarafından ele alınmasını istemiş ve basın haberlerine göre Ermenistan bunu kabul etmiştir.

Diğer bir tavsiye Türkiye’den Orta Asya ülkelerine gidecek alternatif yollar için Ermenistan’ın dikkate alınmasıdır. Haritaya bakıldığı takdirde, Türkiye’den Azerbaycan’a ve oradan da, Hazar Denizi geçilmek kaydıyla, Orta Asya ülkelerine ulaşacak en kısa yolun Ermenistan’da geçmesi gerektiği görülür. Ne var ki Azerbaycan sınırı kapalı olduğundan bu gün için böyle bir alternatif yol yoktur. Karabağ sorunu çözümlenmediği sürece de olmayacaktır.

Yukarıda değindiğimiz “tavsiyelerin” tümü, yeni olmayıp uzun zamandan beri Ermeni resmi çevreleri ve basının bir bölümü tarafından ileri sürülen hususlardır. Bunların bir rapor haline getirilmesinin amacının ise, bu görüşlerin, sivil bir girişim kisvesi altında, Türk kamuoyuna aktarılması olsa gerektir.


Avrasya İncelemeleri Merkezi, Ömer Engin LÜTEM

İm (Kod): Tümünü seç

http://www.idizayn.com/avim/bultentekli.php?haberid=5366

Ermenistan'dan iddialı 'Türkiye' açıklaması

Ermenistan Dışişleri Bakanı Edward Nalbandyan, “Türkiye ile sınırların koşulsuz olarak açılması yönünde mutabakata vardık. Türkiye’den pratik adımları atmasını bekliyoruz” şeklinde konuştu.

Edward Nalbandyan, Erivan’ı ziyaret eden Yunanistan Dışişleri Bakanı ve AGİT Dönem Başkanı Dora Bakoyanni ile düzenlediği ortak basın toplantısında soruları yanıtlarken Türkiye ile diyaloğun yanısıra “ciddi müzakereler”i başlatıklarını belirtti.

Türkiye’nin eskiden Karabağ ve “Ermeni soykırımı”na ilişkin ön koşullar koyduğunu kaydeden Nalbandyan, ilişkilerin iyileştirilmesi ve sınırların açılması konusunda düzenlemelerin yapıldığını söyledi.

Ermeni basınına göre, Nalbandyan, Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu’nun son açıklamalarını olumlu karşıladığını belirterek şöyle devam etti:

“Mevkidaşımı, açıklamalarından dolayı selamlıyorum. Türkiye ile iki ülke arasındaki sınırları koşulsuz olarak açma yönünde mukabakata vardık. Ankara, varılan anlaşmaları uygulamaya hazır ise, Türkiye’den praktik adımları atmasını bekliyoruz.”

Bu arada, Dora Bakoyanni, Türkiye ile Ermenistan arasındaki diyaloğu olumlu karşıladığını bildirdi.



http://www.guncelmeydan.com/forum/nalbandyan-sinirlarin-kosulsuz-olarak-acilmasi-yonunde-mutabakata-vardik-vt21416.html