Türkiye'deki Balon Ne Zaman Patlayacak?

İspanya işi karıştıkça karışıyor! Biliyorsunuz, Avrupa Merkez Bankasının (AMB), Aralık 2011 ve Şubat 2012’de piyasaya toplam 1 trilyon Avronun üstünde likidite sağlamıştı. 3 yıl vadeli olan bu bedava para Avrupalı bankalar tarafından kapışıldı. Bu likidite enjeksiyonu sonrası İspanya faizleri gevşemiş ve sorunun bittiği AB teknokratları tarafından ilan edilmişti. Coşku ve sevinçleri yüzlerinden okunan teknokratlar elbette duygularını bizim gibi göstermiyorlar. Öyle bakanların karşısına geçip göbek atma adeti yok. Avrupalı bakanların da “aş bir güvercin taklası veya yandan kıvır, beni ne kadar sevdiğini anlayayım” gibi talepleri bulunmuyor. Batıda karşılıklı sahtekarlık daha sofistike yapılıyor...

Bu bedava para operasyonları sonrası esen olumlu havayı çekince koymuş ve İspanya’nın 2012’de sorun olacağını ve kurtarma paketi isteyeceğini belirtmiştim. 2011’in başından beri vurguluyorum; İspanya ve İtalya ekonomileri kötü gidiyor ve çözüm yaratılamıyor. Geçen hafta İspanya faizleri tekrar yüzde 6’nın üstüne yükselince Avrupa’nın ateşi de faizleri gibi yükseldi. Borçlanma maliyetlerinin yüzde 6’nın üstüne çıkması demek, Kasım 2011 seviyesine, yani 1 trilyon avro likidite enjeksiyonu öncesine dönülmesi demek. Başka ne demek? Portekiz, İrlanda ve Yunanistan borçlanma faizleri yüzde 7 seviyesine gelince yardım istemişlerdi. İspanya’nın da “yardıma muhtacım” ilanına “bir kaldı” demek. Ama elbette yüzde 7 bir kanun değil. Başka? IMF, İspanya’nın 2012-2016 nominal büyüme tahminini yüzde 3,5 veriyor. Bu durumda borç/milli gelir oranı nasıl gerileyecek belli değil. Borçlanma maliyetleri arttıkça hazineye binen yük de artıyor.

Bu hafta Salı ve Çarşamba günleri İspanya hazinesi 3 milyar avro kısa vadeli borçlanmaya gitti. İhtiyacın üstünde talep geldi. Herkes derin bir nefes aldı!?.. Ancak çok enteresan bir durum oldu, talebin üstünde arz olmasına rağmen faizler yükseldi!.. Talebin üstünde arz olunca malın (yani paranın) fiyatının (yani faizinin) düşmesi gerekiyordu... Garip bir durum, açıklaması yok. İspanya bonolarının bir kısmını Avrupa Merkez Bankası toplamış olabilir. Piyasa durumu bildiği için de faizler yükselmiş olabilir. Talebin yüksek olması olumlu algılandı. Avrupa Merkez bankasının 3 yıllık düşük faizli operasyonundan faydalanan bankalar, İspanyanın daha kısa vadeli, ama yüksek faizli bonolarından alıp bir miktarını bilançolarına atmışlar. Durum bunu gösteriyor.

Şimdi, vatandaş dönüp diyecek ki; “iyi, güzel anlatmışsın da bunların bizim hayatımıza ne etkisi var?“. İspanya’nın gittikçe saklanamayan kötü durumu, resmiyete döner, yani yardım isterse, finansal sistem iyice gerilir. Uluslararası fonlar Türkiye’ye döviz girişini durdurur. Türk ekonomisi için şişen balonun patlama günü o gün olur. Maalesef ekonomimiz üretime, teknolojiye, bilime dayalı değil döviz girişine bağımlı. Ve balon özellikle 2009’dan beri şişiyor. Mevcut sistem sürdürülebilir değil.

İşsizlik

TÜİK’in açıklamalarına göre; Aralık-Şubat dönemindeki işsizlik oranı yüzde 10.2 olmuş. Geçen sene aynı dönemde işsizlik yüzde 11.9’du. Yani TÜİK diyor ki, “işsizlik bu dönemde geriledi“. Ben de diyorum ki; “istatistik oyunu yapılıyor”! Bu dönem veriler, geçen sene aynı döneme göre çok daha kötü; nasıl geriliyor işsizlik! Bakınız; geçen sene Ocak ayında sanayi üretimi artışı yüzde 19 ve Şubat ayında yüzde 13.9’du. Bu sene sanayi üretim artışı ise ocak ayında yüzde 1.5, Şubat ayında ise yüzde 4.4 oldu. Sanayi üretim artışının geçen seneye göre bu kadar farklı oranlarda düşük olduğu bir dönemde işsizlik nasıl geriler!?.. Bununla da kalmıyor. Geçen sene Ocak-Şubat döneminde tüketici kredileri büyüme oranı yüzde 3.7 olmuştu. Bu sene aynı dönem için kredilerin büyüme oranı yüzde 0.2 oranında. İç talep daraldıkça aynı dönem için dış ticaret açığı da küçülüyor. İlk çeyrek için Merkez Bankası Başkanının büyüme beklentisi yüzde sıfır. Elde bu kadar veri var ama TÜİK bu dönem işsizlik azaldı diyor. Yerseniz!...

Bu arada iş gücüne katılım yüzde 49.5 oranında. Dünya’da en düşük oranlardan birisi. Yani işsiz oranını düşük göstermek için bir sürü sınıflandırma ile çalışmaya hazır nüfus işsizlik hesabına katılmıyor. Sözde işsizlik düşüyormuş... Ama önemli değil, vatandaş göbek atıyor ya..

---

Bartu SORAL, 19 Nisan 2012
bartu@bartusoral.com.tr