Türkiye’den Bir Adım Daha: Erivan-Antalya Uçak Seferleri

Türkiye ve Ermenistan ilişkilerinde iki ülke arasındaki sorunların çözümüne yönelik atılan bazı önemli adımların 2007 yılından itibaren hız kazandığını söylemek mümkündür. 29 Mart 2007 tarihinde Akdamar adasında bulunan Akdamar (Ahtamar) Kilisesi’nin restore edilerek hizmete açılması ve açılışa Ermenistan’dan başta Kültür Bakan Yardımcısı Gagik Gürciyan olmak üzere 20 kişilik bir heyetin katılması, iki ülke ilişkilerine dair bazı umutlar vaad etmişti. Bu umutlar, Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan’ın başkanlık görevine gelmesiyle birlikte giderek artmaya başlamış; Türkiye Cumhurbaşkanı, Başbakanı ve Dışişleri Bakanının Ermeni meslektaşlarına birer kutlama mesajı göndermesiyle devam etmişti. Türk tarafının söz konusu kutlama mesajlarında değindikleri bir diğer husus da iki ülke arasındaki sorunların barışçıl yollarla çözümü konusundaki iyi niyet temennileri olmuştu. Bu gelişmelerin ardından geçtiğimiz ay Sarkisyan’ın Cumhurbaşkanı Abdullah Gül’ü Eylül ayında yapılacak olan Dünya Kupası elemeleri maçını izlemek üzere Ermenistan’a davet etmesi ve Türkiye ile sınırların ön koşulsuz açılması hâlinde Türkiye’nin Tarihçiler Ortak Komisyonu önerisine sıcak bakacaklarını açıklaması iki ülke ilişkilerinde bir bahar havası esmesine neden oldu.

Son olarak Dışişleri Bakanı Ali Babacan’ın New York’ta verdiği resepsiyona Ermenistan’ın Birleşmiş Milletler Daimî Temsilcisi Armen Martirosyan’ı davet etmesi ve Babacan’ın Türk ve Ermeni diplomatların zaman zaman bir araya geldiklerine dair ifadeleri, iki ülke arasındaki görüşmelerin iyiye doğru gitmekte olduğunun sinyallerini verdi. Ayrıca İran Dışişleri Bakanı Manuçehr Motteki'nin Ankara ziyareti sırasında Türk-Ermeni ilişkilerinin normalleştirilmesi konusunda Ermenistan Dışişleri Bakanı Edward Nalbantyan ile bir görüşme yaptığı yönündeki haberler de görüşmelerin gidişatına üçüncü ülkelerin de dahil olduğunu göstermesi açısından önemli bir gelişme oldu.

Tüm bu girişimlere oranla belki de daha önemli olarak değerlendirilebileceğimiz Erivan-Antalya uçak seferleri ise, şaşırtıcı bir biçimde basında fazla yankı bulmadan Haziran ayında başladı. Buna karşın Erivan-Antalya uçak seferlerinin başlaması Ermeni basınında yeterince yer aldı ve Türkiye tarafından Ermenistan’a verilen yeni bir ödün olarak değerlendirildi. Ermeni kamuoyu Türkiye’nin 2007’den bu yana attığı tüm adımları dikkatle izliyor ve değerlendiriyor. Bu bağlamda Cumhurbaşkanı Gül’ün Kars ziyareti sırasında Ani harabelerini ziyaret etmesi ve Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Yusuf Halaçoğlu’nun görev süresinin uzatılmayarak yerine Prof. Dr. Ali Birinci’nin atanması, konuyla ilgisi olmasa dahi Türkiye’nin Ermeni sorununu çözmek için attığı bir dizi adımın devamı olarak görülüyor.

Türkiye’nin art arda bazı girişimlerde bulunması bölgesel barış ve uzlaşmacı dış politikasının bir parçası olmakla beraber, sorunun çözümü konusunda karşı tarafın bazı yanlış izlenimler edinmesi ihtimali de bulunuyor. Bu çerçevede Türkiye’nin sürekli uzlaşmacı bir politika izlemesi, Ermenistan’ın uyguladığı uzlaşmaz politikalarını devam ettirmesine ve kendisinin haklı olduğunu düşünmesine neden olabilir. Nitekim gidişat da bunu gösteriyor. Özellikle Türkiye’nin 1993’te kara ve 1994’te de hava sahasını kapatmasının gerekçelerinden biri olan Karabağ’ın işgali konusunda bir çözüme ulaşılmadığı bir ortamda, Erivan-İstanbul seferlerine yenisinin eklenmesi oldukça düşündürücüdür. Ermenistan’ın Kars Antlaşması’nın geçerliliğini teyit etmemesi, Bağımsızlık Bildirgesi’nde Türkiye’nin Doğu Anadolu bölgesinden “Batı Ermenistan” olarak bahsedilmesine karşı çıkmaması da Türkiye’nin sorunun çözümü konusunda tek taraflı adımlar atmakta olduğunu düşündürüyor. Son olarak da Sarkisyan’ın Cumhurbaşkanı Gül’ü davetine bazı Ermeni çevrelerince itiraz edilmesi üzerine Ermenistan Dışişleri Bakanlığının bir açıklama yaparak soykırımın tanınması konusundaki önceliklerinin değişmediğini belirtmesi, aslında Türkiye’nin sorunun çözümü konusunda attığı adımlarla Ermenistan yönetiminin tutumu arasındaki farkı gösteriyor. Bu da Türkiye’nin Ermenistan’a iyi niyetli yaklaşımına karşın Ermenistan’ın politikalarından herhangi bir taviz vermeyeceğini ve Türkiye-Ermenistan ilişkilerinde fazla ilerleme sağlanamayacağını göstermesi bakımından önemlidir.

---

Kaynak