Türkiye’nin Saldırı Cazibesi (Çeviri: Asaf ATAMAN)

gönderen **Tevfik Bir** » Pzr Şub 26, 2017 15:32

Dünyayı yöneten büyük yapılardan CFR'nin (Council on Foreign Relations – Dış İlişkiler Konseyi) önemli yayın organı Foreign Affairs'ın yazarı Nussaibah Younis'ten Türkiye'nin dış politikasına analitik bakış...

Yazıdaki "Erdoğan, halk arasındaki herhangi bir huzursuzlukla yüzleşmeyi çok az göze alabilir; kendisi şu anda Türk anayasasını değiştirerek önemli bir politik gücü kendi makamına devretmeye odaklanmış durumda." ifadesi öne çıkan yorumlardan. Okuyalım.

Türkiye’nin Saldırı Cazibesi - Nussaibah Younis
Turkey's Charm Offensive - Nussaibah Younis - CFR Foreign Affairs

Türkiye Başbakanı Binali Yıldırım Irak ile ısınan ilişkilerdeki dönüm noktasını görüşmek için 7 Ocak’ta Bağdat’ı ziyaret etti. 4 ay önce Irak Başbakanı Abadi, Türk askerlerinin Başika’daki ilerleyişinin bölgesel bir savaşı tetiklediği konusunda uyarmıştı. Türkiye, Irak’ın ani Başika kaygısının “kötü niyetli” olduğunu iddia etmişti. Artan savaş nidaları, Ekim ayında Irak ve Türkiye büyükelçilerinin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin acil toplantısına çağrılmasına neden olmuştu. Ancak Ocak ayındaki ziyaret boyunca iki ülkenin başbakanları birlikte durarak “Başika’daki sorunu çözme” konusunda beyanat verdiler. Buna ek olarak ikili ticaret, güvenlik ve ekonomik işbirliğini güçlendirmek istediklerini dile getirdiler.

Ankara, askeri darbe girişimiyle, topraklarında giderek artan IŞİD saldırılarıyla ve PKK ile derinleşen savaşla birlikte ülkenin dış şolitikasındaki önceliklerinde 180 derecelik bir dönüş yaptı. (Türkiye, terör örgütü PKK’yı gözardı etmeden Irak Kürdistanı ile iyi ilişkilerini devam ettiriyor.) 2016 yılında Türk devletini çatırdatan çok sayıda kriz sonucunda Ankara, dış politikayı elden geçirme sürecinde, istikrarlı komşuluk ilişkilerini gittikçe arttırıyor ve bölgedeki itici güç olmaya çalışıyor.

2002’den bu yana iktidarda olan AKP, başlangıçta ülkeyi Ortadoğu’nun ekonomik kalbi olarak kabul ettiren “komşularla sıfır sorun” politikası izledi. Fakat ortaya çıkan Arap Baharı, Türkiye’nin daha iddialı bir dış politika izlemesine neden oldu. AKP, 2013 darbesinde Mısır Lideri Mursi’nin görevden alınmasını reddetti, Suriye Başkanı Esad’ı ise, Suriyeli isyancılara kitlesel katliam uyguladığı gerekçesiyle devirmekle tehdit etti ve Irak’ın önceki Başbakanı Maliki’ye, Sünni nüfusa kötü davrandığı gerekçesiyle veryansın etti. Bu hamleler, özellikle Sünni inanca mensup olanlar arasında belli bir manevi güce sahip olmasına rağmen Türkiye’nin, (hükümetin şimdilerle kurtulmaya çalıştığı) bölgesel bir karmaşanın ortasına girmesine neden oldu.

Türkiye’nin dış politikadaki yaklaşımını değiştirdiğinin ilk işareti Haziran 2016’da Rusya ile ilişkilerin normalleşmeye başlamasıyla geldi. Aynı ay, İsrail ile 6 yıldır dondurulmuş olan diplomatik ilişkilerin devam ettirilmesi konusunda anlaşmaya varıldı.
Türkiye aynı zamanda Suriye’deki Esad rejimine karşı yürüttüğü kuvvetli muhalefetinden de uzaklaştı. Son zamanlarda ülkedeki politikası eskisi gibi Esad karşıtı isyancılara yardım etmekten ziyade, Suriye’nin kuzeyinde özerk bir Kürt bölgesini önlemeye odaklandı. Türkiye, Suriye’deki müttefiği ABD’yi yardım eksiliğiyle itham ederken, son olarak El-Bab’ı IŞİD’ten kurtarma girişiminde Esad’ın müttefiği Rusya’dan hava desteğini kabul etmişti.

Hepsinden daha dramatik olanı, Türkiye, ABD’nin dahiliyeti olmadan Rusya ve İran ile birlikte Suriye’de ateşkesin sağlanmasına yardım etti ve muhalefetle Suriye hükümeti arasında Astana görüşmeleri için aracılık yaptı. Her ne kadar ateşkes pek çok bölgede çökmüş, görüşmelerde de çok az ilerleme kaydedilmiş olsa da bu hamleler, Türkiye’nin Suriye çekişmesinde Rusya’nın otoritesini kabulünü temsil ediyor.

Bu yeni stratejinin zamanlaması tesadüf değil. Türkiye, ülkesinde yükselen şiddetle, istikrarsızlıkla ve ekonomik karışıklıkla yüzleştikçe Erdoğan, “komşularla sıfır sorun” politikasına dönmenin zamanı geldiğinin sonucuna vardı. Bugün, TL’nin değer kaybetmesi ve ekonominin daralmasıyla birlikte, Türkler arasında böylesi bir macera için (Ortadoğu’da savaşa girme) çok az destek var. Ekonomik sıkıntılar başlamadan önce bile 2012’de yapılan bir anket, Türklerin 3’te 2’sinin Suriye’ye Türk müdahalesine sıcak bakmadığını ortaya koydu.

Erdoğan, halk arasındaki herhangi bir huzursuzlukla yüzleşmeyi çok az göze alabilir; kendisi şu anda Türk anayasasını değiştirerek önemli bir politik gücü kendi makamına devretmeye odaklanmış durumda. Bu nedenle dış politikada, Türk çoğunluk arasında derin bir Kürt karşıtı fikir sağlayarak Kürt azınlığının altını oymaya öncelik veriyor. Mesela, Haziran 2016’daki seçimlerde Kürt partisi HDP’nin AKP’nin gücünü tehdit etmesinin ardından AKP, terörsit grubu, şiddet içermeyen parlamento partisi ile uyumlu hale getirmeye çalışırken, PKK’ya karşı savaşı kızıştırdı. O tarihten itibaren, Türk kamuoyunun dikkatinin sözde Kürt şiddeti tehdidine yoğunlaştırılması, AKP’nin seçim stratejisinin önemli bir parçası haline geldi.

Binali Yıldırım’ın Irak ziyareti de bu yeni mantığın bir yansımasıydı. Türklerin asıl amacı, PKK’nın Irak dışına çıkarılmasını konusunda Bağdat’ı ikna etmek. PKK, 2015’te IŞİD’in çıkarılmasından bu yana Kuzey Irak’ta bir Yezidi şehri olan Sinjar’da bulunuyor. Doğrusunu söylemek gerekirse, Kürtlerin, Sinjar Dağı’ndan kaçmalarına yardım etmelerinin ardından Yezidiler de PKK ile yakın bir ilişki kurdu.
Şimdilik Türkiye, PKK’ya desteğini durdurma konusunda Bağdat’ı ikna etmiş görünüyor. Türkiye de Iraklıların PKK’yı Sinjar’dan çıkarması karşılığında Türk askerlerinin Başika’dan çekilmesinin görüşülebileceğini ima etti. (…) Ankara’nın stratejisi işe yarayabilir. 7 Ocak’ta ortaklaşa gerçekleştirilen basın toplantsında Abadi PKK’nın Sinjar’daki varlığını açıkça kınayarak, Irak’ın resmi güvenlik güçlerinin dışında hiçbir gücün Sinjar’da faaliyet göstermesine izin vermeyeceğini duyurdu. Yıldırım da Abadi’ye, Bağdat’ın terörist oluşumların bölgeden kovulmasındaki ciddiyeti için teşekkür etti.

Çeviri: Asaf ATAMAN
Orijinali: Nussaibah Younis / Foreign Affairs / 27 Ocak 2017
https://www.foreignaffairs.com/articles/turkey/2017-01-27/turkeys-charm-offensive

Türkiye’nin Saldırı Cazibesi (Çeviri: Asaf ATAMAN)

Türkiye’nin Saldırı Cazibesi (Çeviri: Asaf ATAMAN)

Kİmler çevrİmİçİ