VİTES KÜÇÜLTEN TÜRKİYE(II): DURURSANIZ DÜŞERSİNİZ…

Dr. Noyan UMRUK

“Mucize-i İktisad”ımızda diğer bir söylem ise “son on yılda dünyanın, ekonomisi en hızlı büyüyen ülkelerinden biri olduk”.
Son 13 yılın ortalama büyüme oranı % 4.
Bu oran savaş ve ekonomik bunalım dönemlerini de içeren 80 yılın %5 ortalama büyüme oranının altında.
Bir fevkaladelik yok…
Cumhuriyetin başlangıcından itibaren harp yılları hariç 1970’li yılların sonlarına değin hiç %7’nin altına hiç düşmemiş…

Kaldı ki; bu gidişle önümüzdeki yıllarda bu %4lük oranın da tutturulabilmesi çok tartışmalı…
Çünki, 2012’den itibaren dış kaynak hareketleri düşüyor; iç talep daralıyor.
2012’den itibaren Türkiye’ye dış kaynak girişleri öncesine göre yüzde 10 civarında düşmüş… Yılbaşından itibaren 10-12 milyar dolar civarında yabancı sermaye çıkış yaptı…

Yatırım-Tüketim gerilemesi:

Bu yavaşlama, özel tüketime ve yatırımlara yansımış. Yatırımlar yüzde 7,5, özel tüketim yüzde 0,7 oranında gerilemiş; yatırımlar, 2008-2009’da olduğu gibi krizlerde düşer.
Özel tüketimin daralma eğilimi hızla artıyor, devletin cari(tüketim) harcamalarındaki (yüzde 5,7’lik) artış ise bu daralmaları telafi edememiş.
Sonuçta, bu üç harcama kaleminin toplamı, yani iç talep, bir yıl içinde yüzde 1,8 oranında küçülmüş.
Cari devlet harcamalarındaki artışın ana nedeni ise memur maaşları değil, özel sektörden “mal/hizmet alımları”.
Maaş/ücret giderlerinin cari kamu harcamaları içindeki payı, 1998’de yüzde 65, 2002’de yüzde 60, 2012’den sonra ortalama yüzde 44’lere doğru çekiliyor…
Kısacası, son yıllarda “kamu hizmetleri”nin kamu personeli tarafından sunulan bölümü adım adım istisnai olmakta; taşeronlaşma ön plana çıkmakta.

Büyüme- Dış Ticaret ilişkisi:

Milli gelirin daha da küçülmesini dış ticaret önlüyor.
İç talep daralırken milli gelir artabilir mi?
TÜİK’in 2012 verileri bunun mümkün olduğunu gösteriyor.
İthalat değişmemiş; mal ve hizmet ihracatı yüzde 17 oranında artmıştır.
Ekonominin küçülmesi bu sayede önlenmiş ama; 2011’de yüzde 8,8 oranında gerçekleşen büyüme hızı, 2012’de yüzde 2,2’ye inmiş.
Şimdilerde bu düzey %3-4 düzeyine inmiş durumda, devam ediyor. AKP’li on üç yıl içinde inişli çıkışlı milli gelir hareketleri, bize ortalama istatistiksel eğilim olarak yüzde 4 oranında bir büyüme hızı ama, bunun neti i (4-1.25(nüfus artış oranı)=2.75). Türkiye gibi genç işsizliği yüksek olan bir ülke için bu oran çok yetersiz.

17-25 Aralık yolsuzluklarını da kapsayan altın ihracatı meselesi de milli gelir düzeyini abartıyor. İran’ın doğal gaz, petrol ithalatı (bu ülkeye uygulanan yaptırımlar nedeniyle) şaibeli altın transferleriyle ödenerek, aracılık edilmesi istatistiklerde “ihracat” olarak gösterilerek milli gelir toplamına eklenmiş.
Altın ihracat fazlası, 5,7 milyar dolar; 2012’de gerçekleşen toplam mal ve hizmet ihracatının yüzde 2,75’ini oluşturmuş.
Bu durumda. “ şaibeli ihracattan arındırılmış” yeni milli geliri düzeyi (116867 milyon TL)daha düşük. Turizm gelirlerinin de olduğundan yüksek gösterilmesi cabası…

Cari işlem açıklarını küçülten, hizmet (turizm) ihracatını ve milli geliri yukarı çeken sanal pozisyonlar ekonominin görüntüsünü pembeleştiriyor…

Ayrıca, cari açık devalüasyona yol açmasın diye, büyüme hedefi 3 yıl için tutarsa % 5 olarak frenlendi, sabitlendi. Bu durumda net büyüme hızı ise 5-1.25(nüfus artış hızı)= 3.75 oluyor.

Sonuç:Durursanız, düşersiniz…

Bu noktadan hareketle Türkiye’nin dünyanın en büyük 17’nci ekonomisi diye böbürleniliyor. 1993 yılında da Türkiye, toplam milli gelire göre dünyanın en büyük 17nci ekonomisiydi. 20 yıl bu sıralama değişmedi.

2014’de ise Türkiye 19 nculuğa düştü. Uluslararası araştırma şirketi İngiliz Ekonomi ve İş Araştırmaları Merkezi'nin (Center for Economics and Business Research-CEBR) 'Dünya Ekonomi Ligi' raporuna göre, 2013'te dünyanın 17'inci büyük ekonomisi olan Türkiye, 2014'te 2 sıra birden düşerek Hollanda ve Suudi Arabistan'ın ardından 19'uncu sıraya geriliyor. Rapora göre, 2013'te milli geliri 827 milyar doları bulan Türkiye'nin, TL'nin dolar karşısındaki değer kaybı nedeniyle 2014'te milli gelirinin 767 milyar dolara geriliyor. Bu durumda da milli gelirini 800 milyardan 821 milyar dolara çıkaran Hollanda ve 745 milyar dolardan 773 milyar dolara çıkaran Suudi Arabistan 2014'te Türkiye'nin önüne geçiyor.

Böylece G-20 liginden düşme tehlikesi beliriyor… Devam edeceğiz…

*T.C.nin 23ncü Genelkurmay Başkanı (E) Org.Sn.Hüseyin KIVRIKOĞLU’nun hakkın rahmetine kavuşan muhterem eşinin mekanı cennet olsun diyor; kendilerinin derin acısını paylaşıyoruz.

AYDINLIK G; 22.03.2015