YİNE N’OLUYOR ORALARDA, BURALARDA? EKO-ARMEGEDON MU? :oops:

Dr. Noyan UMRUK

ABD eski hazine müsteşarı felaket tellalı gibi. Wall Street Journal'da editörlük de yapmış olan Paul Craig Roberts "Kıyamet'e Giden Yol" adlı makalesinde “ 21. yüzyılın ikinci on yılı başlarken, ABD, Aralık 2007'de başlayan 'Büyük Ekonomik Durgunluk'un yaralarını saramadı.”diyor.

ABD tarihinin en büyük mali ve parasal teşvik operasyonuna karşın, ekonomi düzelmedi. 700 milyar dolarlık banka kurtarma paketi, 700 milyar dolarlık bir teşvik programı, bir kaç trilyon dolarlık"parasal genişleme"kamu harcamalarının finansmanı için para basmak demek. Para basma limitinin yükseltilmesi için Obama güç de olsa sınırlı yetki aldı. Ama yetecek mi? Senatör Sanders'in yayınladığı 'Mali Sorumluluk Bürosu Merkez Bankası(M.B.) İncelemesine' göre, M.B. bankalara(yabancı bankalar da dahil) finans kapitali ayakta tutmak için 16.1 trilyon dolar gizli kredi sağladı. Bu miktar, ABD GSYİH’sını aşıyor.

2011'de bütçe açığı 1.5 trilyon dolar, bütçenin yüzde 43’ü. Bu açık da borç ya da M.B.’nca basılan para ile karşılanacak.

Raporun diğer önemli saptamaları şöyle:

*Devletin otomobil, ev vb. sübvansiyonlarının süresi dolunca, ekonominin yaşam destek ünitesinin fişi çekildi.

*İstihdam istatistikleri gerçeği yansıtmaktan çok uzak. Verileri yumuşatmak amacıyla kullanılan mevsimsel ayarlamalar uzun resesyonlar için geçerli değil. Haziran 2011'de ekonomi basının "manşetlerine çıkan" işsizlik oranı % 9.2. Fakat bu oran “caydırılmış” işçileri kapsamıyor. İstatistikçi John Williams uzun dönemli caydırılmış işçileri kapsayan çalışması Haziran 2011'de işsizliği % 22.7. gösteriyor Diğer bir deyişle, işgücünün dörtte biri işsiz.

*Enflasyon gösterildiğinden çok yüksek. Tüketici fiyatı endeksinde kullanılan "ikame etkisi" tüketicilerin fiyatı artan ürünler yerine daha ucuzunu ikame ettiğini varsayarak enflasyonu olduğundan düşük gösterdi. Yiyecek ya da enerjiyi içermeyen çekirdek enflasyon iyimser bir bakış açısı için biçilmiş kaftan. Hükümet enflasyonu düşük, GSYİH' daki artışı olduğundan fazla göstererek pembe tablo sevdasında. Bu saptamalar kulağa yabancı gelmiyor…

Rapor, “Büyük Durgunluğun” nedenlerini de açıklıyor:

*Şirketlerin ürünlerini, iç piyasa için dışarıda üretmesi sonucu, istihdam, milli gelir, ücretler ve vergi matrahında düşüşler yaşandı.Böylece Hindistan, Çin Endonezya vb. ülkelerin milli gelir, ücret, istihdam ve vergi matrahlarına destek verilmiş oldu. Çıkan sermaye de, gittikleri ülkelerin önlem alması ve düşük ücretlerden kaynaklanan yüksek kar oranları nedeni ile geri getirilemiyor. Bu nedenle de ekonomi canlandırılamadı.

*Finansal sistemde düzensizlik, sahtekarlık ve açgözlülük diz boyu. Daha fazla ücret geliri ve prim elde etmek için, başta konut kredileri olmak üzere, borç alanların kredi raporları olduğundan iyi gösterildi. Konut piyasası ciddi yükselişe geçtiğinde, pek çok insan mülklerin ikinci el satışından para kazanmak için kredi aldı, ipotek altına girdi. Kredi talebi ve hacminin hızla yükselişi karşısında bankalar, ya sermaye yükümlülüklerini yerine getirmemeye ya da kendi öz kaynaklarını borçlanarak güçlendirmeye çabaladılar. Balon iyice şişti; Balon, krediler ve konutlar elde patladı. Sonuç, derme çatma yapının çöküşü.

*1.5 trilyon dolarlık yıllık bütçe açığı, hazine borçlarının taşması doların değişim değeri ve onun rezerv para rolüne dair kaygıları(1), enflasyon korkusunu, altın ve gümüşün değerini artırdı.

Bu nedenlerin hepsi çok ciddi. Küresel oligarşi, radikal önlemler yerine K.Afrika, Ortadoğu ve Asya “hayat alanında” savaşları yeğledi. Craig’in, “Ekonomik Armegedon”u bu. Savaşlar sürüyor. Giderek dünya yeni savaşlara gebe. Ama, ABD ekonomisinde değişen bir şey yok. Derken, Standard & Poor's ABD’ nin kredibilite notunu, en yüksek değerin (AAA) bir derece altına indirdi. Ülkelerin tarım-sanayi alt yapısı, üretim, banka-sigorta sistemleri, bütçe açıkları, toplam borç ve cari açıkları göz önüne alınarak karmaşık bir yöntemle belirlenen bu not sisteminde ABD son 80 yıl boyunca (AAA) yı koruyordu.

Ve şimdi, Financial Times'ın haberine göre, onbinlerce Amerikalı, Houston'da toplu kriz duasına çıkıyor. Lakin, dua“Kara Pazartesiyi” önleyemiyor. ABD ve Avrupa borsalarında kayıplar %5 leri buluyor. Kredibilite notunun ikinci kez düşürüleceğinden bahsediliyor. Zaten hastalıklı A.B. de tarihinin en zor dönemini yaşıyor. İspanya, Portekiz, İrlanda, İtalya ve Yunanistan ekonomileri fay hattı üzerinde sallanıyor. Sıra Fransa’da. Onun da notu düşürülecekmiş diyorlar. Sarkozy panikte. Engüçlü ekonomiye sahip Merkel, bu devletlerden hangisine yardım edip, hangisini kurtaracak? Biri bitmeden diğeri başlıyor. Şaşırmış durumda(2). İtalya ve İspanyaya altınlarınızı satın diyor

Galiba bütün mesele şu: bu ekonomik yapı, bu devasa savaş makinesinin yükünü kaldırabilecek mi? Roma’dan Osmanlıya, Büyük Britanya’dan Sovyetler Birliğine değin bütün imparatorluklar böyle çökmüştü de…

Sevgili okurlar,“Buralarda neler oluyor”a yerim kalmadı. Ancak, oralar aksırınca, buralar zatürree oluyor; biliyorsunuz. Borsada kayıp 2-3 günde %15’lere ulaştı; 50.000 psikolojik sınırı deneniyor. Dolar 1.80’e doğru giderken, avro 2.5TL.ı aştı. Gelin, “buraları” da haftaya görüşelim. Saygılarımla.

(1)Umruk,”Paracıklar dünyasında ekonomi-politik bir gezinti”,Aydınlık, 23.06.201
(2)Umruk, “Her taraf YAŞ…”, Aydınlık, 28.07.2011

AYDINLIK G., 11.08.2011